Ήταν 4 Δεκεμβρίου του 2019 στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο, όταν έγινε η τελευταία συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν παρουσία των υπουργών Εξωτερικών Νίκου Δένδια και Μεβλούτ Τσαβούσογλου και των υπουργών Εθνικής Άμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου και Χουλουσί Ακάρ. Σήμερα, στις 15:00 το μσημέρι, 17 μήνες μετά, ο πρόεδρος της Τουρκίας θα συναντηθεί με τον Νίκο Δένδια ο οποίος ταξιδεύει στην Άγκυρα για συνομιλίες με τον ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Η πρόσκληση της τουρκικής προεδρίας προς τον υπουργό Εξωτερικών για ένα τετ-α-τετ του Ταγίπ Ερντογάν με τον Νίκο Δένδια έφτασε το απόγευμα της Τετάρτης και έγινε δεκτή από την Αθήνα έπειτα από συνεννόηση του υπουργού Εξωτερικών με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Η εκτός προγράμματος συνάντηση του Ταγίπ Ερντογάν με τον Νίκο Δένδια θα γίνει μόλις λίγες ώρες αφού ο πρόεδρος της Τουρκίας απείλησε με εκ νέου ενεργοποίηση τουρκικών πλοίων στην Κύπρο.
«Στην Κύπρο δεν θα επιτρέψουμε να σφετεριστούν τα δικαιώματα της βόρειας Κύπρου. Αν χρειαστεί θα επέμβουμε. Τα πλοία μας αυτή τη στιγμή είναι έτοιμα να πλεύσουν. Αν χρειαστούν να γίνουν βήματα, θα τα κάνουν. Εμείς δεν αποφεύγουμε τις συνομιλίες,αρκεί να ξέρουν πως πρέπει να σέβονται την Τουρκία» δήλωσε ο Ταγίπ Ερντογάν χωρίς να διευκρινίσει αν αναφέρεται σε πλου ερευνητικών πλοίων, πλωτών γεωτρύπανων ή πολεμικών… Κι όλα αυτά λίγες ημέρες πριν την προγραμματιζόμενη πενταμερή διάσκεψη για το Κυπριακό που θα γίνει στη Γενεύη από τις 27 μέχρι τις 29 Απριλίου.
Επιχειρώντας να θέσει το πλαίσιο της συνάντησης με τον Νίκο Δένδια, ο Ταγίπ Ερντογάν αναφέρθηκε την Τετάρτη και στο τουρκολιβυκό μνημόνιο σημειώνοντας ότι «η Τουρκία με το θέμα της Λιβύης, έδειξε την αποφασιστικότητα της και στο ζήτημα των σεισμικών ερευνών και στο θέμα των γεωτρήσεων. Εμείς εκεί μπορούμε να κάνουμε και σεισμογραφικές έρευνες και γεωτρήσεις. Η Ελλάδα ενοχλήθηκε διότι δεν διαθέτει τέτοια πλοία. Όμως η Ελλάδα δεν έχει και δικαιώματα στην περιοχή όπως έχουμε εμείς».
Στη διπλωματική αργκό, το τετ-α-τετ Ερντογάν-Δένδια στο παλάτι του προέδρου της Τουρκίας αξιολογείται ως βαρύνουσας σημασίας. Ο Έλληνας υπουργός των Εξωτερικών θα έχει τη δυνατότητα να ιχνηλατήσει από πρώτο χέρι τις προθέσεις του προέδρου της Τουρκίας στα ελληνοτουρκικά αν και από τις χθεσινές δηλώσεις Ερντογάν ουδείς δικαιούται να έχει ψευδαισθήσεις ότι η Άγκυρα έχει αλλάξει στρατηγική. Το τουρκικό καθεστώς επιμένει σε σκληρή γραμμή στο θέμα των θαλασσίων ζωνών με την Λιβύη που συνιστά απόπειρα σφετερισμού ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων αλλά και στο Κυπριακό, όπου η Άγκυρα πλέον προωθεί ανοιχτά τη λογική των δύο ξεχωριστών κρατών και αξιώνει λύση στο θέμα της διανομής των ενεργειακών πόρων στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου.
Η αναβάθμιση της επίσκεψης του Νίκου Δένδια στην Άγκυρα γίνεται σε μια περίοδο κολοσσιαίων αλλαγών στην ευρύτερη περιοχή. Η συνάντηση του Νίκου Δένδια με τον Ταγίπ Ερντογάν αποκτά τεράστιο ενδιαφέρον. «Ας ελπίσουμε να θέλει να κάνει ένα άνοιγμα» είπε στο protothema.gr ανώτατη διπλωματική πηγή.
Το ενδεχόμενο συνάντησης Μητσοτάκη-Δένδια
Ένα σημαντικό ερώτημα είναι αν η συμβολικής σημασίας συνάντηση Ερντογάν-Δένδια και οι συνομιλίες των δύο υπουργών Εξωτερικών θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τις συνθήκες για να προγραμματιστεί ένα ραντεβού του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Τουρκίας σε επίπεδο κορυφής. «Όλες οι συναντήσεις, σε όποιο επίπεδο και να γίνονται, ουσιαστικά με κάποιο τρόπο είναι προπαρασκευαστικές για την επόμενη συνάντηση» απαντά κυβερνητικός παράγοντας στο ερώτημά μας αν γίνονται ήδη συζητήσεις για πιθανή ελληνοτουρκική συνάντηση σε επίπεδο κορυφής. «Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει κάτι στον ορίζοντα για συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν» σπεύδει να διευκρινίσει ο ίδιος παράγοντας τονίζοντας ότι το επίπεδο της συνεννόησης στις συνομιλίες του Νίκου Δένδια με τον Ταγίπ Ερντογάν και τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα κρίνουν το μέλλον.
«Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με την Τουρκία διαφωνώντας» σημειώνει κορυφαίο κυβερνητικό στέλεχος με το οποίο συνομίλησε το protothema.gr εν όψει της μετάβασης του υπουργού Εξωτερικών στην Άγκυρα.
Οι συνομιλίες Δένδια-Τσαβούσογλου
Την τελευταία εβδομάδα ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών με τα αρμόδια υπηρεσιακά στελέχη, τους συνεργάτες του και το πρωθυπουργικό γραφείο έχουν προετοιμαστεί για όλα τα πιθανά σενάρια που θα μπορούσαν να συμβούν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στην Τουρκία, προετοιμάζοντας γραμμή-γραμμή τις συνομιλίες. Στο πλαίσιο αυτό είχε εξεταστεί η ελληνική αντίδραση σε περίπτωση προκλητικών υπερπτήσεων πάνω από ελληνικά νησιά την παραμονή ή ανήμερα της μετάβασης του Νίκου Δένδια στην Άγκυρα. Χθες Τετάρτη πάντως δεν υπήρξε ούτε ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος να μπει στο Αιγαίο παραβιάζοντας τον ελληνικό εναέριο χώρο, αν αυτό θα μπορούσε να αποτελεί κάποιου είδους βαρόμετρο των τουρκικών προθέσεων. Άγνωστος Χ» είναι το περιεχόμενο της συζήτησης με τον Ταγίπ Ερντογάν.
Στην ελληνική διπλωματία έχουν εξετάσει λεπτομερώς σενάρια για όλα τα ενδεχόμενα: Από το να πρόκειται για μια κατ’ ιδίαν συνάντηση των δύο υπουργών που θα εξελιχθεί καλά μέχρι του υποθετικού σεναρίου ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε «κατά διαόλου». Άλλωστε, μέσα στα πολιτικά θέματα, στον πολιτικό διάλογο του Νίκου Δένδια με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, μπορούν να τεθούν όλα τα θέματα διμερούς ενδιαφέροντος. Από τους τουρκικούς ισχυρισμούς για την μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη, τον τρόπο ανάδειξης των μουφτήδων, τα μουσουλμανικά τεμένη στην Ελλάδα, μέχρι το θέμα των Τούρκων στρατιωτικών που διέφυγαν μετά το πραξικόπημα του 2016, καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν, πέντε χρόνια μετά, δεν φαίνεται να έχει πειστεί ότι η απόφαση της ελληνικής δικαιοσύνης να μην εκδοθούν οι οκτώ φυγάδες Τούρκοι στρατιωτικοί είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων με βάση το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Σύμφωνα με τα συμφωνηθέντα, μετά την κατ’ ιδίαν συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου και τις συνομιλίες των δύο αντιπροσωπειών, οι δύο υπουργοί θα προβούν σε δηλώσεις, αλλά δεν έχουν προβλεφθεί ερωτήσεις από δημοσιογράφους. Από ελληνικής πλευράς, στην αντιπροσωπεία θα συμμετάσχει ο υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για την οικονομική διπλωματία Κώστας Φραγκογιάννης, καθώς και η υπηρεσιακή ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών. Μετά τις συνομιλίες, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα παραθέσει προς τιμήν του Νίκου Δένδια δείπνο «ιφτάρ», λόγω της έναρξης του ραμαζανιού.
Στις συναντήσεις του Έλληνα πρέσβη στην Άγκυρα Μιχάλη Διάμεση με ανώτατους Τούρκους διπλωμάτες όσο και στις συζητήσεις του πρέσβη της Τουρκίας στην Αθήνα Μπουράκ Οζούγκεργκιν με την ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών έχουν προσδιοριστεί τα θέματα της ατζέντας των διμερών συνομιλιών που θα τεθούν στην διευρυμένη συνάντηση της ελληνικής με την τουρκική αντιπροσωπεία την Τετάρτη 14 Απριλίου. Η ελληνική πλευρά θα ήθελε εγγυήσεις των Τούρκων ότι δεν θα συνεχιστούν ερευνητικές δραστηριότητες από τουρκικά πλοία σε περιοχές ελληνικής υφαλοκρηπίδας –ή σε θαλάσσιες ζώνες αδιευκρίνιστης κυριαρχίας, όπως είναι η στερεότυπη διατύπωση Αμερικανών διπλωματών- και στο πλαίσιο αυτό θα εξηγηθεί στους συνεργάτες του Ταγίπ Ερντογάν ότι πιθανές εργασίες από το Oruc Reis ή άλλα τουρκικά ερευνητικά πλοία τορπιλίζουν τις πιθανότητες συνέχισης της πορείας εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων.
«Αναμφίβολα, η επίσκεψη του Νίκου Δένδια στην Τουρκία θα είναι μια πολύ δύσκολη επίσκεψη. Ακόμη όμως οι Τούρκοι έχουν ανάγκη να δείχνουν καλό πρόσωπο, όσο τους παίρνει. Για μας θα είναι μια ευκαιρία να βάλουμε κάποια θέματα δικού μας ενδιαφέροντος» τονίζει αρμόδιος κυβερνητικός παράγοντας. Μεταξύ των θεμάτων αυτών θα είναι και το μεταναστευτικό. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι θα ήταν «πολύ θετικό βήμα» αν η Τουρκία δεχόταν πίσω τα 1.450 άτομα που βρίσκονται στα νησιά και των οποίων οι αιτήσεις ασύλου έχουν απορριφθεί σε τελεσίδικο στάδιο, άρα η Άγκυρα υποχρεούται να συναινέσει στην επιστροφή τους.
Οι διερευνητικές επαφές
Η προγραμματιζόμενη για την Τετάρτη συνάντηση του Νίκου Δένδια με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου γίνεται σε μία συγκυρία που η Ελλάδα με την Τουρκία έχουν επανενεργοποιήσει τις διερευνητικές επαφές. Παρά τα προβλήματα που δημιουργεί η προσπάθεια της Άγκυρας να τις μετονομάσει «πολιτικές διαβουλεύσεις», οι άτυπες συζητήσεις των αντιπροσωπειών από τα δύο υπουργεία Εξωτερικών για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών ανάμεσα στις δύο χώρες είναι ένα ζήτημα που έχει μπει για τα καλά στην εσωτερική πολιτική συζήτηση.
Στην πιο ελεύθερη κατ’ ιδίαν συνάντηση των δύο υπουργών Εξωτερικών, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι ο Νίκος Δένδιας και ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα συζητήσουν για τις διερευνητικές επαφές. Η ελληνική πλευρά αναμένει την πρόσκληση της Άγκυρας για την διεξαγωγή του 63ου γύρου των διερευνητικών επαφών που αναμένεται να πραγματοποιηθεί προσεχώς. Είναι ωστόσο δύσκολο να προβλεφθεί αν στην επόμενη συνάντηση της ελληνικής αντιπροσωπείας υπό τον πρέσβη Παύλο Αποστολίδη και της τουρκικής ομάδας υπό τον Τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ θα επιχειρηθεί συζήτηση για την ουσία των διαφωνιών σχετικά με την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Κυρίως όμως, επί του παρόντος μοιάζει σαν το απίθανο ενδεχόμενο να δημιουργηθεί μια καλύτερη αμοιβαία αντίληψη για το πώς θα μπορούσε να υπάρξει κοινός τόπος για τη συνέχιση των διερευνητικών επαφών. Επί 20 χρόνια οι δύο πλευρές γνωρίζουν καλά η μία τις θέσεις της άλλης, άρα και τα όρια των εκατέρωθεν υποχωρήσεων. Αυτό που είναι βέβαιον από τις εξελίξεις των τελευταίων 24ώρων είναι ότι τόσο η τουρκική όσο και η ελληνική πλευρά προτιμούν να αφήσουν τις διερευνητικές επαφές σε τροχιά ανεξάρτητη από την επικείμενη συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου.
Στην ελληνική κυβέρνηση τηρούν μεγάλες επιφυλάξεις για το αποτέλεσμα των σημερινών συνομιλιών στην Άγκυρα και δεν διακινδυνεύουν προβλέψεις. Ουδείς θα το εκστομίσει εύκολα δημοσίως αλλά δύσκολα θα μπορούσε να εντοπιστεί κάποιος μεταξύ των υπηρεσιακών στελεχών του υπουργείου Εξωτερικών ή στο πρωθυπουργικό επιτελείο που να πιστεύει ότι οι Τούρκοι έχουν αλλάξει στρατηγική. Είναι ωστόσο κοινή αντίληψη ότι όσο δεν προκαλούνται εντάσεις, όσο δεν γίνονται αερομαχίες μεταξύ ελληνικών και τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών και όσο οι Τούρκοι δεν προγραμματίζουν εργασίες ερευνητικών πλοίων σε περιοχές ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων τόσο το καλύτερο…
Πηγή: protothema.gr
