Οι αεροπορικές επιθέσεις του Ισραήλ στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχουν προκαλέσει φόβους για μόλυνση από ακτινοβολία και τοξικές χημικές ουσίες. Ο γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), του παγκόσμιου εποπτικού φορέα, χαρακτήρισε τη στόχευση των πυρηνικών υποδομών «βαθιά ανησυχητική».
Η στρατιωτική κλιμάκωση «αυξάνει την πιθανότητα διαρροής ραδιενέργειας με σοβαρές συνέπειες για τους ανθρώπους και το περιβάλλον», δήλωσε χθες (17/6) ο Ραφαέλ Γκρόσι. Οι επιθέσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις δημιουργούν προφανείς κινδύνους για την ασφάλεια, αλλά τα ισραηλινά πλήγματα φαίνεται να έχουν αποφύγει τους πιο επικίνδυνους στόχους, όπως οι σταθμοί παραγωγής ενέργειας, λένε οι επιστήμονες.
Προκάλεσαν πυρηνική μόλυνση οι επιθέσεις;
Η επίθεση στις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στο Νατάνζ προκάλεσε έκλυση ραδιενέργειας αλλά σε τοπικό επίπεδο, δήλωσαν οι ιρανικές και διεθνείς πυρηνικές αρχές, αλλά δεν φαίνεται να είναι σοβαρή. Η ΙΑΕΑ, σε δύο αξιολογήσεις αυτή την εβδομάδα, ανέφερε ότι οι επιδρομές του Ισραήλ είχαν προκαλέσει ζημιές τόσο στις υπόγειες αίθουσες εμπλουτισμού στο Νατάνζ όσο και στις υπέργειες εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας πιλοτικής μονάδας εμπλουτισμού καυσίμων. Ο Γκρόσι επιβεβαίωσε ότι προκάλεσαν κάποια μόλυνση.
Ωστόσο, τα επίπεδα ακτινοβολίας έξω από το συγκρότημα του Νατάνζ παρέμειναν αμετάβλητα και σε κανονικά επίπεδα, υποδεικνύοντας ότι δεν υπήρχε «καμία εξωτερική επίδραση στον πληθυσμό ή το περιβάλλον», δήλωσε ο Γκρόσι. Η ραδιενεργός μόλυνση στις εγκαταστάσεις αποτελείται κυρίως από σωματίδια άλφα, τα οποία, σύμφωνα με τον Γκρόσι, μπορούν να «αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά» με κατάλληλη προστασία, όπως αναπνευστικές συσκευές.
Maxar Technologies
Η ακτινοβολία σωματιδίων άλφα μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στον εσωτερικό ζωντανό ιστό εάν η πηγή εισπνευστεί ή εισέλθει στο σώμα μέσω τραύματος. Αλλά οι επιδράσεις των σωματιδίων άλφα είναι πολύ μικρής εμβέλειας, επομένως εάν παραμείνουν έξω από το σώμα, μπλοκάρονται από το ανθρώπινο δέρμα.
Τα επίπεδα ακτινοβολίας εκτός των εγκαταστάσεων παρέμειναν επίσης αμετάβλητα στον πυρηνικό σταθμό του Ισφαχάν μετά από ένα πλήγμα που σημειώθηκε εκεί την Παρασκευή, δήλωσε ο Γκρόσι. Δεν έχουν αναφερθεί ζημιές στο εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμων Φόρντο ή στον αντιδραστήρα βαρέος ύδατος Κοντάμπ που βρίσκεται υπό κατασκευή, πρόσθεσε.
Υπάρχει κίνδυνος πιο σοβαρής ραδιενεργής μόλυνσης;
Το ίδιο το ουράνιο είναι ασθενώς ραδιενεργό. Είναι πολύ πιο επικίνδυνο όταν υφίσταται αντίδραση σχάσης, όπως σε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα ή βόμβα, που απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες ενέργειας και άλλων ραδιενεργών χημικών ουσιών. Ούτε ο πυρηνικός σταθμός Μπουσέρ ούτε ο ερευνητικός αντιδραστήρας της Τεχεράνης είχαν γίνει στόχοι των ισραηλινών επιθέσεων, δήλωσε η ΔΟΑΕ τη Δευτέρα.
Εκτός από τις συνθήκες που υπάρχουν σε πυρηνικούς αντιδραστήρες ή εγκαταστάσεις επανεπεξεργασίας αποβλήτων, θα χρειαζόταν πολύ εμπλουτισμένο ουράνιο για να υπάρξουν σημαντικά προβλήματα ραδιενέργειας, λένε οι ειδικοί. «Η πολύ σοβαρή ραδιενεργός μόλυνση συνήθως σχετίζεται με άλλα στοιχεία, όπως το ραδιενεργό ιώδιο ή το ραδιενεργό καίσιο, τα οποία είναι προϊόντα πυρηνικής σχάσης», δήλωσε ο Τζιμ Σμιθ, καθηγητής στη σχολή περιβάλλοντος και βιοεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Τέτοια προϊόντα σχάσης είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα επειδή διεισδύουν στην τροφική αλυσίδα και συσσωρεύονται στα σώματα των ζώων, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων. Τα προϊόντα σχάσης ήταν υπεύθυνα για μεγάλο μέρος των καταστροφικών συνεπειών της έκρηξης του 1986 στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ στην Ουκρανία, η οποία τότε βρισκόταν υπό σοβιετική κυριαρχία.
Τι συμβαίνει με τις υπόγειες εγκαταστάσεις;
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο συγκροτήματα όπως το Νατάνζ και το Φόρντο μπορεί να παρουσιάζουν σχετικά χαμηλούς κινδύνους εξωτερικής ακτινοβολίας είναι ότι οι πυρήνες τους είναι θαμμένοι στο υπέδαφος. Αυτό σημαίνει ότι για την καταστροφή τους θα απαιτηθεί μία επίθεση με πολύ μεγαλύτερη ισχύ, ακόμη και από τα ισχυρότερα όπλα του Ισραήλ.
Ακόμα και τα πολύ ισχυρά πυρομαχικά όμως πιθανότατα θα πρέπει να προκαλέσουν πολλαπλά χτυπήματα για να «διεισδύσουν πλήρως σε ένα καλά κρυμμένο υπόγειο καταφύγιο» όπως το Νατάνζ, δήλωσε ο Σάιμον Μπένετ, διευθυντής της μονάδας πολιτικής ασφάλειας και προστασίας του Πανεπιστημίου του Λέστερ.
AP
«Είναι απίθανο να υπάρξει σημαντική μόλυνση πέρα από τα όρια του χώρου, για τον απλό λόγο ότι η εγκατάσταση εμπλουτισμού ή ο αντιδραστήρας θα είναι θαμμένος κάτω από τόνους χώματος και σκυροδέματος», δήλωσε ο Μπένετ. «Επιπλέον, όσοι διαχειρίζονται τον χώρο θα έχουν εκπαιδευτεί σε τεχνικές παρακολούθησης και μετριασμού της ακτινοβολίας».
Ένα χτύπημα στις αποθήκες ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού που πιστεύεται ότι φυλάσσονται στο Ισφαχάν θα μπορούσε να δημιουργήσει κίνδυνο περιβαλλοντικής μόλυνσης, ανέφεραν οι ειδικοί. Η ζημιά στο Ισφαχάν προκλήθηκε στο κεντρικό χημικό εργαστήριο, σε ένα εργοστάσιο μετατροπής ουρανίου, σε ένα εργοστάσιο παραγωγής καυσίμου και σε μια υπό κατασκευή εγκατάσταση επεξεργασίας μετάλλων, σύμφωνα με τους ειδικούς της ΙΑΕΑ.
Θα μπορούσαν να υπάρξουν άλλα προβλήματα ασφάλειας;
Η χημική μόλυνση μπορεί να είναι το κύριο πρόβλημα που προκαλείται από τις επιθέσεις μέχρι τώρα και στο μέλλον, λένε οι επιστήμονες. «Η κύρια ανησυχία είναι χημική και λιγότερο ραδιολογική», δήλωσε ο Kένεθ Πέτερσεν, πρόεδρος της Αμερικανικής Πυρηνικής Εταιρείας (2023-2024), ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που εκπροσωπεί ειδικούς στον τομέα.
Ένας κίνδυνος είναι η πιθανή απελευθέρωση εξαφθοριούχου ουρανίου που χρησιμοποιείται στον εμπλουτισμό καυσίμων και υπάρχει σε εγκαταστάσεις όπως το Νατάνζ και ο χώρος αποθήκευσης του Ισφαχάν. Το εξαφθοριούχο ουράνιο παρουσιάζει περιορισμένο κίνδυνο εάν αντιμετωπιστεί προσεκτικά σε κανονικές θερμοκρασίες περιβάλλοντος. Αλλά η επαφή με το νερό – συμπεριλαμβανομένου του αέρα – μπορεί να προκαλέσει την απελευθέρωση του τοξικού υδροφθορίου.
Αυτό μπορεί να εξαπλωθεί ως αέριο και είναι δυνητικά θανατηφόρο σε περίπτωση εισπνοής, καθώς σχηματίζει εξαιρετικά διαβρωτικό υδροφθορικό οξύ σε επαφή με το νερό στο σώμα. Είναι πιθανό ότι ποσότητες εξαφθοριούχου ουρανίου, φθοριούχου ουρανίου και υδροφθορίου να είχαν διασκορπιστεί μέσα στις εγκαταστάσεις του Νατάνζ, δήλωσε η ΔΟΑΕ τη Δευτέρα.
Το 1986, μια τυχαία έκρηξη σε εργοστάσιο μετατροπής ουρανίου στην Οκλαχόμα σκότωσε έναν εργάτη και απελευθέρωσε εξαφθοριούχο ουράνιο, μολύνοντας το έδαφος και το νερό για αρκετά μίλια γύρω.
Υπάρχουν διεθνείς κανόνες για τις επιθέσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις;
Η ΙΑΕΑ έχει καταδικάσει στο παρελθόν ένοπλες επιθέσεις και απειλές κατά πυρηνικών εγκαταστάσεων που προορίζονται για ειρηνικούς σκοπούς. Η γενική συνδιάσκεψη των 180 κρατών μελών του οργανισμού – που περιλαμβάνουν το Ισραήλ και το Ιράν – δήλωσε ότι τέτοιες ενέργειες παραβιάζουν τους δικούς του κανόνες, τις αρχές του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ και το διεθνές δίκαιο.
Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι το Ιράν προσπαθεί να κατασκευάσει ατομικό όπλο, κάτι που η Τεχεράνη αρνείται. Το διοικητικό συμβούλιο της ΙΑΕΑ δήλωσε την Πέμπτη ότι το Ιράν παραβίασε τις υποχρεώσεις του για μη διάδοση των πυρηνικών όπλων για πρώτη φορά σε δύο δεκαετίες.
Το 2022, η Ρωσία επιτέθηκε και στη συνέχεια κατέλαβε τον πυρηνικό σταθμό Ζαπορίζια της Ουκρανίας στο πλαίσιο της πλήρους εισβολής της στη χώρα.Η ΙΑΕΑ προειδοποίησε ότι το περιστατικό ήταν «η πρώτη φορά που σημειώθηκε στρατιωτική σύγκρουση εν μέσω εγκαταστάσεων ενός μεγάλου, καθιερωμένου προγράμματος πυρηνικής ενέργειας».
![Μουρτζούκου για το εγκεφαλικό επεισόδιο της μητέρας της: «Θα στεναχωρηθώ αν πάθει κάτι κακό» [βίντεο]](https://empisteutiko.gr/wp-content/uploads/2024/12/mourtzoukou_.jpg-120x86.webp)
