Οι εκκλησίες της Βρετανίας που εξαφανίζονται: Πάνω από 3.500 έκλεισαν και μετατρέπονται σε παμπ, πισίνες και… τζαμιά

Ήταν κάποτε το επίκεντρο σχεδόν κάθε κοινότητας σε ολόκληρη τη Βρετανία, με την εκπληκτική αρχιτεκτονική τους, που χαρακτήριζε τόσο τη θρησκευτική όσο και την πολιτιστική παράδοση της χώρας. Όμως, με την προσέλευση στην εκκλησία να έχει πέσει κατακόρυφα τις τελευταίες δεκαετίες, περισσότερες από 3.500 εκκλησίες έχουν κλείσει σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο τα τελευταία δέκα χρόνια, με πολλές να είναι σχεδόν ερείπια που δεν μπορούν πλέον να σωθούν για λόγους οικονομικούς και βρίσκονται στο φάσμα της κατάρρευσης ή της κατεδάφισης, για λόγους ασφαλείας.

Ωστόσο, ενώ η ανησυχητική παρακμή τους δίνει μια ζοφερή εικόνα για όσους εξακολουθούν να βλέπουν τη Βρετανία ως χριστιανική χώρα, πολλές εκκλησίες αλλάζουν χρήση και μετατρέπονται σε σπίτια, παμπ, κλαμπ, ακόμα και πισίνες!

Και σε μια αντανάκλαση της μεταβαλλόμενης θρησκευτικής σύνθεσης της χώρας με τον Χριστιανισμό σε παρακμή και το Ισλάμ σε άνοδο, ορισμένες εκκλησίες μετατρέπονται ακόμη και σε τζαμιά. Τα στοιχεία της κυβερνητικής απογραφής του 2021 έδειξαν ότι οι Χριστιανοί ήταν μειονότητα στην Αγγλία και την Ουαλία για πρώτη φορά. Περίπου το 46% του πληθυσμού ή 27,5 εκατομμύρια άνθρωποι αυτοπροσδιορίσθηκαν «χριστιανοί», μειωμένοι κατά 3,3 εκατομμύρια από το 2011. Τα ίδια στοιχεία έδειξαν ότι ο αριθμός των μουσουλμάνων αυξήθηκε σε 3,9 εκατομμύρια ή 6,5 % του πληθυσμού το 2021, από 2,7 εκατομμύρια ή 4,9% το 2011.

Εκκλησίες έγιναν αγορές τροφίμων, παμπ, κλαμπ, πισίνες και σπίτια πολυτελείας

Η αλυσίδα εμπορίας τροφίμων Mercato Metropolitano στεγάζεται σήμερα στην πρώην Εκκλησία του St Mark’s στο αριστοκρατικό Mayfair του Λονδίνου. Το κτίριο διατηρεί πολλά από τα αυθεντικά χαρακτηριστικά του, όπως τάφους και έργα τέχνης ανάμεσα στους πάγκους με φαγητό.

Άλλες εκκλησίες έχουν μετατραπεί σε παμπ και νυχτερινά κέντρα – όπως το The Duke and Rye στο Chichester στο Δυτικό Σάσεξ, που είναι η πρώην Εκκλησία του Αγίου Πέτρου του Μεγάλου, του 19ου αιώνα.

Μια άλλη μετατροπή είναι το Halo Nightclub στο Μπόρνμουθ, το οποίο ιδρύθηκε στον χώρο της πρώην Εκκλησίας του Αγίου Ανδρέα, το 2013. Η διατηρητέα πρώην Εκκλησία των Μεταρρυθμιστών που χρονολογείται από τον 19ο αιώνα, ανακαινίσθηκε με κόστος 500.000 λιρών το 2020 και διαθέτει μια μηχανοκίνητη εξέδρα φωτισμού που κατεβαίνει από την οροφή.

Στο βορειοανατολικό Λονδίνο, ένα παρεκκλήσι που κάποτε ήταν μέρος του ψυχιατρικού νοσοκομείου Clayburn Asylum όταν άνοιξε το 1892, μετατράπηκε από τότε σε πισίνα 24 μέτρων. Οι κολυμβητές στις εγκαταστάσεις της Virgin Active Repton Park μπορούν να δουν τις εκπληκτικές γοτθικές καμάρες και τα βιτρό στις εγκαταστάσεις που περιλαμβάνει επίσης σάουνα και γυμναστήριο.

Αλλού στο Λονδίνο, το Asylum Chapel στο Peckham είναι ένα πρώην παρεκκλήσι που άνοιξε το 1827 και βομβαρδίστηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο βραβευμένος χώρος διαθέτει τέσσερις ξεχωριστές αίθουσες και χρησιμοποιείται για την τέλεση γάμων.

Εν τω μεταξύ, το Unitarian Chapel του 1876, στην High Pavement στο Nottingham είναι πλέον το μπαρ Pitcher & Piano, μετά τη μετατροπή του το 1998.

Η Εκκλησία της Αγίας Τριάδας στο Ρέντινγκ, ένα διατηρητέο κτίριο, που κατασκευάστηκε το 1850 μετατράπηκε σε πολυτελές σπίτι το 2017.

Μουσουλμάνοι αγοράζουν εκκλησίες και τις κάνουν τζαμιά

Πλέον εκκλησίες μετατρέπονται ακόμη και σε τζαμιά – με το τελευταίο παράδειγμα να είναι, σύμφωνα με την Daily Mail online, μια στο Γουότφορντ που αγοράστηκε πρόσφατα από μια μουσουλμανική οργάνωση για 3,5 εκατομμύρια λίρες. Η Εκκλησία των Μεταρρυθμιστών του Αγίου Θωμά έκλεισε το 2015 με αρχικό σχεδιασμό να κατεδαφιστεί και να ανοικοδομηθεί λόγω σοβαρών δομικών ζητημάτων.  Η πολεοδομική άδεια χορηγήθηκε δύο φορές, αλλά το σχέδιο δεν προχώρησε ποτέ και στη συνέχεια αγοράστηκε από το τοπικό Ar-Rahmah Trust (σ.σ. φιλανθρωπική οργάνωση που λειτουργεί με βάση τις θρησκευτικές αρχές του Ισλάμ, παρέχει εγκαταστάσεις εκπαίδευσης, κατάρτισης, αθλητισμού, αναψυχής και προσευχής) τον περασμένο Δεκέμβριο.

Τώρα, η φιλανθρωπική οργάνωση προσπαθεί να συγκεντρώσει επιπλέον 1,5 εκατομμύρια λίρες για να ανακαινίσει το κτίριο των 1.850 τετραγωνικών μέτρων, για να το ξανανοίξει ως Masjid Al-Ummah τον επόμενο χρόνο «με εγκαταστάσεις που δεν ξανάγιναν ποτέ».

Σε άλλη περίπτωση, η Εκκλησία της Αγγλίας παρενέβη για να εμποδίσει τη μετατροπή της Εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή στο Χάνλεϊ, στο Στόουκ-ον-Τρεντ σε τζαμί, τον Αύγουστο του περασμένου χρόνου. Η εκκλησία, δεν είχε χρησιμοποιηθεί ως τόπος λατρείας από τότε που κηρύχθηκε μη ασφαλής τη, δεκαετία του 1980. Το κτίριο, το οποίο χρονολογείται από το 1788, χρησιμοποιήθηκε για τελευταία φορά ως έκθεση με αντίκες και καφετέρια πριν πουληθεί στο Ίδρυμα Zamir, το οποίο κέρδισε την άδεια από το δημοτικό συμβούλιο για να το μετατρέψει σε τζαμί. Ωστόσο, η Εκκλησία της Αγγλίας μπλόκαρε το σχέδιο χρησιμοποιώντας μια νομική ρήτρα που απαγορεύει να γίνει η εκκλησία τόπος λατρείας άλλης θρησκείας.

Όμως, άλλες τέτοιες μετατροπές εκκλησιών έχουν προχωρήσει, όπως η βικτωριανή Μεθοδιστική Εκκλησία του Clayton Heights, που χρονολογείται από το 1870, στο Μπράντφορντ, η οποία πρόκειται να μετατραπεί σε τζαμί. Δεν χρησιμοποιείται από το 2020 – με σχέδια να μετατραπεί σε σπίτια που δεν έγιναν ποτέ και αγοράστηκε από την τοπική μουσουλμανική κοινότητα.

Ο Sir Philip Rutnam, πρόεδρος του National Churches Trust, δήλωσε στη MailOnline: «Το μέλλον των εκκλησιαστικών κτιρίων είναι η μεγαλύτερη πρόκληση πολιτιστικής κληρονομιάς που αντιμετωπίζει το Ηνωμένο Βασίλειο… Πολλά από τα εκκλησιαστικά μας κτίρια βρίσκονται σε επικίνδυνη κατάσταση και αγωνίζονται να κρατήσουν τις πόρτες τους ανοιχτές. Οι ντόπιοι είναι αυτοί που πρέπει να βρουν τα χρήματα για να πληρώσουν για ΦΠΑ εκτός από το κόστος επείγουσας επισκευής τους. Η κυβέρνηση πρέπει να συγκεντρώσει τα χριστιανικά δόγματα και τους τομείς του τουρισμού και της πολιτιστικής κληρονομιάς και να καταλήξει σε ένα εθνικό σχέδιο για το πώς μπορούμε να προστατεύσουμε αυτά τα κτίρια, ώστε να μπορούμε να τα κρατήσουμε ανοιχτά για να τα χρησιμοποιήσουν και να τα απολαύσουν οι μελλοντικές γενιές, διαφορετικά κινδυνεύουμε να τα χάσουμε οριστικά».