Χαμάς: «Φέρτε τα όπλα σας» – Η εντολή από στόμα σε στόμα που έδωσε το έναυσμα για το μακελειό της Χαμάς

Σάββατο 7 Οκτωβρίου 2023. Είναι η μέρα που πάγωσε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι τρομοκράτες της Χαμάς έπιασαν κυριολεκτικά στον ύπνο το Ισραήλ και σκόρπισαν τον θάνατο δολοφονώντας αδιακρίτως από νεογέννητα μέχρι ηλικιωμένους σε κιμπούτς και σε ένα μουσικό φεστιβάλ. Πώς κατάφερε όμως η Χαμάς να αιφνιδιάσει το Ισραήλ; Ο Guardian επιχειρεί να ρίξει φως στο πώς οι τρομοκράτες της Χαμάς κατάφεραν μέσα σε λίγες ώρες να σκοτώσουν χιλιάδες ανυποψίαστους Ισραηλινούς πολίτες και να απαγάγουν περισσότερους από 240.

Οι πρώτες εντολές

Το σχέδιο που καταρτίστηκε από μια χούφτα ηγετικά στελέχη της Χαμάς ήταν άγνωστο σε όσους θα το υλοποιούσαν μέχρι και το πρωί των επιθέσεων κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Οι πρώτες εντολές δόθηκαν πριν τις 4 π.μ.. Πιο συγκεκριμένα, η εντολή ήταν ρητή: όποιος παρακολουθούσε τις τακτικές εκπαιδεύσεις και δεν σκόπευε να παραστεί στην προσευχή της αυγής στο τζαμί που συνήθιζε να πηγαίνει, έπρεπε να πάει να προσευχηθεί. Μια ώρα αργότερα, καθώς άρχισε να χαράζει πάνω από τη Γάζα και τα εκκλησιάσματα άρχισαν να διαλύονται, δόθηκαν νέες εντολές. Και αυτές ήταν απλές και μεταφέρθηκαν κυρίως από στόμα σε στόμα: φέρτε τα όπλα σας και όποια πυρομαχικά έχετε και συγκεντρωθείτε σε συγκεκριμένα σημεία.

Επιχείρηση κατακλυσμός: Η πιο φιλόδοξη επιχείρηση της Χαμάς

Αλλά και πάλι κανείς δεν είχε ενημερωθεί για το τι επρόκειτο να συμβεί. Η επιχείρηση «al-Aqsa Flood» (κατακλυσμός στο αλ-Ακσά), η πιο φιλόδοξη επιχείρηση που είχε εξαπολύσει η Χαμάς από τότε που η εξτρεμιστική ισλαμιστική οργάνωση είχε πάρει τον έλεγχο της Γάζας το 2007, εξακολουθούσε να είναι μυστική.

Το σχέδιο είχε διαμορφωθεί από μια χούφτα σκληροτράχηλων, βετεράνων ηγετών της Χαμάς και ήταν ακόμη άγνωστο στους άνδρες των οποίων η βία επρόκειτο να διαλύσει κάθε αίσθηση ηρεμίας ή προόδου προς μια νέα σταθερότητα στη Μέση Ανατολή. Ήταν άγνωστο, επίσης, και στις «ικανές» στρατιωτικές και μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ.

Η απόφαση να μεταβιβαστούν προφορικά οδηγίες σε χιλιάδες μαχητές της Χαμάς που ήταν διασκορπισμένοι μεταξύ των 2,3 εκατομμυρίων κατοίκων της Γάζας ήταν το τελευταίο από μια σειρά μέτρων που σχεδιάστηκαν για να «πιάσουν στον ύπνο» ένα από τα πιο ισχυρά συστήματα παρακολούθησης στον κόσμο και να κρατήσουν κάθε πληροφορία μυστική.

Σαν… χείμαρρος

Οι οδηγίες εξαπλώθηκαν σε όλη τη Γάζα σαν χείμαρρος, δόθηκαν πρώτα στους διοικητές των εκατό ή περισσότερων ταγμάτων, στη συνέχεια στους επικεφαλής των 20 ή 30 διμοιριών, όπου ενημέρωσαν τους 12 διοικητές, οι οποίοι με τη σειρά τους μετέδωσαν το μήνυμα στους φίλους, τους γείτονες και τους συγγενείς που συμμετείχαν στις ασκήσεις που γίνονταν σε δεκάδες σημεία του θύλακα δυο φορές την εβδομάδα.

Όταν οι άνδρες είχαν συγκεντρωθεί, τους δόθηκαν πυρομαχικά και ισχυρότερα όπλα. Πολλοί είχαν χειριστεί τέτοια όπλα τους προηγούμενους μήνες και τα είχαν επιστρέψει στα οπλοστάσια της Χαμάς μετά από κάθε εκπαίδευση. Σύντομα κουβαλούσαν χειροβομβίδες και ρουκέτες, βαριά πολυβόλα, τουφέκια ελεύθερων σκοπευτών και εκρηκτικά.

Όταν ο ήλιος είχε ανατείλει ξεκίνησαν οι επιθέσεις

Ήταν πλέον 6 π.μ. Ο ήλιος είχε ανατείλει και οι τελικές διαταγές ήταν πλέον γεγονός. Οι άνδρες έπρεπε να ορμήσουν μέσα από τα κενά που σύντομα θα ανατινάσσονταν ή θα έσπαγαν στον περιμετρικό φράχτη του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων γύρω από τη Γάζα και να επιτεθούν σε Ισραηλινούς στρατιώτες και πολίτες στην άλλη πλευρά.

Αυτή η περιγραφή των πρώτων στιγμών των τρομοκρατικών επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ προέρχεται από πολλαπλές πηγές, συμπεριλαμβανομένων συναντήσεων με αξιωματούχους των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών, εμπειρογνώμονες, πηγές με άμεση γνώση των αναφορών ανάκρισης μαχητών της Χαμάς που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια των επιθέσεων, καθώς και υλικό που δημοσιεύθηκε από τη Χαμάς και τον ισραηλινό στρατό. Αν και πολλοί ισχυρισμοί είναι δύσκολο να επαληθευτούν και έχουν αμφισβητηθεί, ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες που ασχολούνται με τη δράση της Χαμάς αναφέρουν ότι οι περιγραφές είναι αληθοφανείς. Η αποτυχία των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας οδήγησαν στο θάνατο 1.100 αμάχων και 300 μελών των IDF.

Καθοριστικό ρόλο στην επίθεση της Χαμάς έπαιξε ο τεράστιος αριθμός των μαχητών που πέρασαν από τον φράχτη – ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι έφτασαν τις 3.000, συμπεριλαμβανομένων μελών της παλαιστινιακής ισλαμικής Τζιχάντ (PIJ), μιας συμμαχικής αλλά ανεξάρτητης παράταξης που δεν ενημερώθηκε εκ των προτέρων για τις επιθέσεις, όπως είπαν πηγές, αλλά προσχώρησε μόλις αντιλήφθηκε την παραβίαση του φράχτη.

Άμαχοι επίσης ξεχύθηκαν από τη Γάζα μέσα στο γενικό χάος. Γραπτές εντολές εξηγούσαν στις μονάδες της Χαμάς ένα ακριβές σχέδιο που είχαν εκπονήσει δύο άνδρες, τους οποίους το Ισραήλ θεωρεί ότι ήταν οι κύριοι σχεδιαστές της επίθεσης: Ο Yahya Sinwar, ο γενικός επικεφαλής της Χαμάς στον θύλακα, και ο Mohammed Deif, ο διοικητής των στρατιωτικών ταξιαρχιών al-Qassam και των επίλεκτων ομάδων Nukhba της Χαμάς.

Οι ξεχωριστοί στόχοι και οι τρεις αποστολές

Σε κάθε μονάδα δόθηκε ένας ξεχωριστός στόχος: μια στρατιωτική βάση, ένα κιμπούτς, ένας δρόμος ή μια πόλη. Συχνά οι εντολές τους συνοδεύονταν από χάρτες που έδειχναν λεπτομέρειες για τις άμυνες και τις θέσεις-κλειδιά μέσα στους στόχους τους, αντλώντας πληροφορίες που προέρχονταν από συμπαθούντες που εργάζονταν στο Ισραήλ, υποστηρίζουν οι πηγές. Το ρέιβ πάρτι στο οποίο έχασαν τη ζωή τους 260 άνθρωποι πιστεύεται πως δεν ήταν μεταξύ των αρχικών στόχων.

Δόθηκαν τρεις αποστολές σε διαφορετικές ομάδες. Μια πρώτη ομάδα διατάχθηκε να κατακλύσει τις υποστελεχωμένες και απροετοίμαστες ισραηλινές στρατιωτικές βάσεις γύρω από τη Γάζα ή να επιτεθεί σε αμάχους στα σπίτια τους στα κιμπούτς. Η Χαμάς επέρριψε την ευθύνη για μεγάλο μέρος της βίας κατά αμάχων – και για τις φρικαλεότητες, συμπεριλαμβανομένων των βιασμών και των βασανιστηρίων – σε «εγκληματίες». Οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας έδωσαν στη δημοσιότητα συνέντευξη ενός συλληφθέντα, ο οποίος δήλωσε ότι «η αποστολή ήταν να σκοτώσουμε… όποιον βλέπαμε». Ο συλληφθείς ομολόγησε στη συνέχεια ότι πυροβολούσε ακόμα και παιδιά.

Άλλες ομάδες διατάχθηκαν να υπερασπιστούν τις θέσεις τους κατά των ισραηλινών στρατιωτικών δυνάμεων, όταν αυτές έρχονταν, συχνά με ενέδρες σε βασικούς δρόμους.

Μια τρίτη ομάδα είχε αναλάβει λεπτομερώς την αρπαγή όσο το δυνατόν περισσότερων ομήρων και τη μεταφορά τους από τα κενά του φράχτη, όπου ειδικές διμοιρίες περίμεναν για να μεταφέρουν τους ομήρους στο τεράστιο σύμπλεγμα σηράγγων κάτω από τη Γάζα. Εκεί πιστεύεται ότι κρατούνται περισσότεροι από 240 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων βρέφη, παιδιά και ηλικιωμένοι, καθώς και στρατιωτικό προσωπικό. Μέχρι στιγμής μόνο τέσσερις έχουν απελευθερωθεί και ένας έχει διασωθεί.

Οι ισραηλινοί αξιωματούχοι ασφαλείας πιστεύουν ότι η πολιτική ηγεσία της Χαμάς στο εξωτερικό δεν ενημερώθηκε για τις λεπτομέρειες της επιχείρησης, ούτε και οι χορηγοί της Χαμάς στο Ιράν, αν και αμφότεροι πιθανότατα γνώριζαν ότι κάτι σχεδιαζόταν.

Ο σχεδιασμός της επίθεσης ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια

«Ήταν ένας πολύ στενός κύκλος», δήλωσε στο Reuters τον περασμένο μήνα πηγή προσκείμενη στη Χαμάς. Αξιωματούχοι της Χαμάς δήλωσαν ότι ο σχεδιασμός της επίθεσης ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια, μετά από επιδρομές της ισραηλινής αστυνομίας στο τέμενος αλ Άκσα της Ιερουσαλήμ, τον τρίτο ιερότερο χώρο του Ισλάμ. Ισραηλινές πηγές λένε ότι το χρονοδιάγραμμα ήταν μικρότερο -ίσως ένα έτος ή 18 μήνες- και ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έγινε προσπάθεια να ενισχυθεί η ισραηλινή πεποίθηση ότι η Χαμάς είχε αλλάξει την εστίασή της από τη βία κατά του Ισραήλ στην οικονομική ανάπτυξη στη Γάζα.

Οι εγκέφαλοι της επίθεσης

Ο ακριβής ρόλος των διαφόρων ηγετών της Χαμάς στην επίθεση δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί, αλλά είναι σαφές ότι ο Sinwar και ο Deif είχαν κεντρική θέση στο σχεδιασμό της.

Ο Deif έχει το παρατσούκλι «φιλοξενούμενος», γιατί ο 58χρονος μετακινούνταν συνεχώς για να αποφύγει τον εντοπισμό του από το Ισραήλ. Μέλος της Χαμάς από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, ο πρώην φοιτητής θετικών επιστημών επέβλεψε ένα κύμα βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας εναντίον ισραηλινών πολιτών στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και άλλη μία δεκαετία αργότερα. Ο Deif ενδέχεται να έχει τραυματιστεί σε μία από τις πολλές ισραηλινές απόπειρες δολοφονίας, ενώ η σύζυγος και η οικογένειά του σκοτώθηκαν σε αεροπορική επιδρομή το 2014. Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν περιγράψει τον Deif, το πραγματικό όνομα του οποίου είναι Mohammed Diab Ibrahim al-Masri, ως «νεκρό που περπατάει».

Ο 61χρονος Sinwar, επίσης ιδρυτικό μέλος της Χαμάς – ακρωνύμιο του Ισλαμικού Κινήματος Αντίστασης – πέρασε 23 χρόνια σε ισραηλινές φυλακές για τη δολοφονία ισραηλινών στρατιωτών πριν απελευθερωθεί μεταξύ των περισσότερων από 1.000 κρατουμένων που ανταλλάχθηκαν το 2011 με τον Γκιλάντ Σαλίτ, έναν ισραηλινό στρατιώτη που είχε αιχμαλωτιστεί από τη Χαμάς πέντε χρόνια νωρίτερα. Στη φυλακή, ο Sinwar αρνήθηκε να μιλήσει σε οποιονδήποτε Ισραηλινό και τιμωρούσε προσωπικά όσους το έκαναν, πιέζοντας το πρόσωπο ενός ατόμου σε μια αυτοσχέδια σόμπα, σύμφωνα με έναν Ισραηλινό πρώην ανακριτή στο ίδρυμα όπου κρατούνταν ο Sinwar. «Είναι 1.000% αφοσιωμένος και 1.000% βίαιος, ένας πολύ, πολύ σκληρός άνθρωπος», είπε ο ανακριτής.

Κατά την απελευθέρωσή του, ο Sinwar δήλωσε ότι η εμπειρία του τον δίδαξε ότι η σύλληψη ισραηλινών στρατιωτών ήταν ο μόνος τρόπος για την απελευθέρωση κρατουμένων. Ένας δημοσιογράφος που συνάντησε τον Sinwar πριν από μια δεκαετία δήλωσε στον Guardian ότι ο ηγέτης της Χαμάς ήταν τόσο επικεντρωμένος σε αυτόν τον στόχο που ήταν σαν «να μην έβλεπε τίποτα άλλο στη ζωή του».

Αναλυτές δήλωσαν ότι άλλοι στόχοι των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου πιθανώς περιλάμβαναν την ανακοπή των προσπαθειών εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, την περαιτέρω υπονόμευση της Παλαιστινιακής Αρχής, την απόσπαση της προσοχής από την αποτυχία της Χαμάς να παράσχει υπηρεσίες ή να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας και την πρόκληση μιας βίαιης αντίδρασης από το Ισραήλ που θα κινητοποιούσε τους δικούς του υποστηρικτές στη Γάζα, τη Δυτική Όχθη και αλλού.

Πέντε ημέρες μετά την επίθεση, ένας ηγέτης της Χαμάς ισχυρίστηκε ότι επρόκειτο για προληπτικό χτύπημα που εξαπολύθηκε αφού η οργάνωση έμαθε ότι οι ισραηλινές δυνάμεις ετοίμαζαν μεγάλη επίθεση στη Γάζα μετά την εβραϊκή γιορτή Σουκότ.

Η Χαμάς αιφνιδιάστηκε από την επιτυχία της

Πολλοί εμπειρογνώμονες -και ισραηλινές πηγές ασφαλείας- δήλωσαν ότι η Χαμάς αιφνιδιάστηκε από την επιτυχία της. Η αργή αντίδραση των ισραηλινών δυνάμεων επέτρεψε σε ορισμένες μονάδες να κάνουν πολλαπλά ταξίδια στο Ισραήλ από τη Γάζα για να φέρουν πίσω περισσότερους ομήρους, δήλωσαν ισραηλινοί αξιωματούχοι. Ορισμένοι από τους πολίτες που πέρασαν στο Ισραήλ πήραν επίσης αιχμαλώτους, περιπλέκοντας τις τρέχουσες προσπάθειες διάσωσης και τις διαπραγματεύσεις, σύμφωνα με ισραηλινές πηγές και πηγές της Χαμάς.

Η Χαμάς εξόπλισε τους επιτιθέμενους με κάμερες GoPro για να καταγράφουν εικόνες από την επίθεση. Ορισμένες από τις φρικιαστικές εικόνες που ανέκτησαν οι ισραηλινοί ερευνητές δείχνουν σαδιστική κακομεταχείριση και δολοφονίες. Ένα επίσημο μοντάζ τέτοιων εικόνων, που έδωσε στη δημοσιότητα η Χαμάς, δείχνει τρομοκρατημένους ανθρώπους να ικετεύουν για τη ζωή τους και ένα κατοικίδιο σκυλί να πυροβολείται. Η απελευθέρωση αυτών των εικόνων στα επίσημα κανάλια της Χαμάς υποδηλώνει ότι η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου ήταν τουλάχιστον εν μέρει «προπαγάνδα», δήλωσαν ειδικοί σε θέματα τρομοκρατίας.

Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η Χαμάς ήλπιζε να κρατήσει εδάφη ή να πυροδοτήσει μια ευρύτερη εξέγερση, αν και σε ορισμένους είπαν να πολεμήσουν μέχρι τέλους. Παρόλα αυτά, ένας σημαντικός αριθμός παραδόθηκε. Ισραηλινοί αξιωματούχοι δεν λένε πόσοι, παρά μόνο ότι αυτοί οι αιχμάλωτοι αποτέλεσαν χρήσιμη πηγή πληροφοριών.

Η Χαμάς διέταξε ορισμένους επιτιθέμενους να υποχωρήσουν καθώς οι ισραηλινές δυνάμεις άρχισαν να συσπειρώνονται και πολλοί ανώτεροι διοικητές επέστρεψαν στη Γάζα. Αυτό σήμαινε ότι αν και πολλά μέλη των ταξιαρχιών Qassam και των μονάδων Nukhba πέθαναν, οι περισσότεροι από τους ηγέτες παρέμειναν ζωντανοί. Έκτοτε, κάποιοι σκοτώθηκαν στην επίθεση των IDF στη Γάζα, η οποία μέχρι στιγμής έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 9.770 ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 4.000 παιδιών, σύμφωνα με τις τοπικές υγειονομικές αρχές.