Ο Ντόναλντ Τραμπ έφτασε στην Αλάσκα περιμένοντας να κλείσει μια συμφωνία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για τον τερματισμό της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αντ’ αυτού, ο Ρώσος πρόεδρος απέρριψε κατηγορηματικά την πρότασή του – και ξεκίνησε μια μακρά ιστορική διάλεξη. Οι δύο ηγέτες μίλησαν ξανά χθες (16/10) και συμφώνησαν να συναντηθούν στη Βουδαπέστη χωρίς να ορίσουν ημερομηνία, αλλά η τεταμένη Σύνοδος Κορυφής στο Άνκορατζ, από την οποία ο Τραμπ παραλίγο να αποχωρήσει, είχε ήδη αναμορφώσει τους όρους της σχέσης τους.
Ο Πούτιν έγινε δεκτός στην Αλάσκα με χειραψία και ένα πλατύ χαμόγελο από τον Τραμπ, και η στιγμή φάνηκε να είναι με το μέρος του. Αλλά όταν έκλεισαν οι πόρτες, το καλό κλίμα γρήγορα άλλαξε, σύμφωνα με πολλά άτομα που ενημερώθηκαν για τις συνομιλίες. Με μόνο μια χούφτα συμβούλων παρόντες, ο Πούτιν απέρριψε την προσφορά των ΗΠΑ για άρση των κυρώσεων με αντάλλαγμα κατάπαυση του πυρός, επιμένοντας ότι ο πόλεμος θα τελείωνε μόνο εάν η Ουκρανία συνθηκολογούσε και παραχωρούσε περισσότερα εδάφη στο Ντονμπάς.
Ο Ρώσος πρόεδρος στη συνέχεια έδωσε μια περιττή ιστορική ομιλία που κάλυπτε μεσαιωνικούς πρίγκιπες όπως ο Ρούρικ του Νόβγκοροντ και ο Γιαροσλάβ ο Σοφός, μαζί με τον αρχηγό των Κοζάκων του 17ου αιώνα Μπογκντάν Χμελνίτσκι – προσωπικότητες που συχνά επικαλείται για να υποστηρίξει τον ισχυρισμό του ότι η Ουκρανία και η Ρωσία είναι ένα έθνος.
Έκπληκτος, ο Τραμπ ύψωσε τη φωνή του αρκετές φορές και σε κάποιο σημείο απείλησε να αποχωρήσει, ανέφεραν οι άνθρωποι. Τελικά διέκοψε τη συνάντηση και ακύρωσε ένα προγραμματισμένο γεύμα όπου ευρύτερες αντιπροσωπείες επρόκειτο να συζητήσουν οικονομικούς δεσμούς και συνεργασία.
Όταν ο Τραμπ χαιρέτισε μια «μεγάλη και επιτυχημένη μέρα στην Αλάσκα», αυτό ώθησε τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τους Ευρωπαίους ηγέτες να σπεύσουν στον Λευκό Οίκο για να τον αποτρέψουν από το να «πουλήσει» την Ουκρανία κάτω από το τραπέζι. Ωστόσο, η Σύνοδος Κορυφής εξελίχθηκε διαφορετικά: έφερε ένα ναδίρ στη σχέση Τραμπ-Πούτιν που πυροδότησε μια στροφή των ΗΠΑ προς όφελος της Ουκρανίας.
Καθώς ο Ζελένσκι ετοιμάζεται να δει σήμερα (17/10) τον Τραμπ, θα εισέλθει στον Λευκό Οίκο ελπίζοντας σε οικονομικές συμφωνίες και πρόσθετη υποστήριξη από έναν πρόεδρο που τον έχει προηγουμένως επιπλήξει ότι «διακινδυνεύει έναν ΄Γ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Με τον Τραμπ να είναι ολοένα και πιο εξοργισμένος με τον Πούτιν, η κυβέρνησή του επέτρεψε στους Ευρωπαίους συμμάχους να αγοράζουν όπλα από τα αμερικανικά αποθέματα για την Ουκρανία, βοήθησε στην καθοδήγηση επιθέσεων σε ρωσικές ενεργειακές υποδομές και απείλησε τον Πούτιν ότι θα πουλήσει στο Κίεβο πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς ικανούς να πλήξουν τη Μόσχα. Η Ουάσινγκτον έχει επίσης επιβάλει πρόσθετο δασμό 25% στις ινδικές εισαγωγές σε απάντηση στις συνεχιζόμενες αγορές ρωσικού πετρελαίου, ενώ παράλληλα προτρέπει και τους άλλους να δράσουν.
Η μετατόπιση ωστόσο είναι ατελής -η Ουάσινγκτον δεν έχει ακόμη πραγματοποιήσει τις απειλές της να επιβάλει κυρώσεις στις ενεργειακές εξαγωγές της Ρωσίας- ίσως για να αφήσει χώρο στον Τραμπ να μεσολαβήσει για την ειρήνη. Αλλά η αλλαγή πολιτικής έχει αναγκάσει τον Πούτιν να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την Ουκρανία.
«Ο Τραμπ πίστευε οτι θα πετύχει ειρήνη στην Ουκρανία»
Η περιγραφή της Συνόδου Κορυφής της Αλάσκας βασίζεται σε συνεντεύξεις με οκτώ δυτικούς και Ουκρανούς αξιωματούχους και διπλωμάτες που ενημερώθηκαν για τη συνάντηση, καθώς και άτομα στη Μόσχα κοντά σε παρασκηνιακές προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου. «Ο Τραμπ πραγματικά σκεφτόταν ότι μπορούσε να πετύχει μια ειρηνευτική συμφωνία με τον Πούτιν… η προσφορά που είχε υποβληθεί στον Πούτιν [στην Αλάσκα] ήταν πολύ καλή», δήλωσε στους Financial Times ο Αρσένι Γιατσένιουκ, πρώην πρωθυπουργός της Ουκρανίας, μετά από συζητήσεις που είχε αυτόν τον μήνα με ανώτερους Αμερικανούς αξιωματούχους. «Αλλά ο Πούτιν το παράκανε».
Υπάρχουν ορισμένα σημάδια ότι ο Πούτιν μπορεί να γνωρίζει ότι οι συνομιλίες στην Αλάσκα θα μπορούσαν να είχαν πάει καλύτερα. «Δεν είναι αστείο», είπε, όταν ρωτήθηκε νωρίτερα αυτόν τον μήνα αν είχε εξηγήσει την ιστορία της Ουκρανίας στον Τραμπ. «Μίλησα με τους άλλους Αμερικανούς συνομιλητές μου [για αυτό]. Δεν θα το κρύψω: απλώς μιλήσαμε πραγματικά για διαφορετικές επιλογές για μια διευθέτηση, με ειλικρίνεια. Δεν ξέρω τι θα προκύψει. Αλλά είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε αυτή τη συζήτηση».
Οι προσπάθειες του Τραμπ να μεσολαβήσει για μια συμφωνία είχαν σταματήσει την άνοιξη, όταν ανώτεροι Ρώσοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο Πούτιν δεν ενδιαφερόταν να συζητήσει ένα ειρηνευτικό σχέδιο που είχαν καταρτίσει οι ΗΠΑ με τη συμβολή της Ουκρανίας και της Ευρώπης. Μια άλλη συνάντηση που είχε προγραμματιστεί για τον Μάιο ακυρώθηκε. Ωστόσο, στις αρχές Αυγούστου, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, πέταξε στη Μόσχα για να προσπαθήσει να αναζωογονήσει τις ειρηνευτικές συνομιλίες. Αφού ο Γουίτκοφ πέρασε τρεις ώρες στο Κρεμλίνο με τον Πούτιν, την πέμπτη συνάντησή τους για φέτος, Αμερικανοί αξιωματούχοι ενημέρωσαν τους συμμάχους ότι μια συμφωνία ήταν ξαφνικά εφικτή.
Ο Πούτιν, είπαν, φάνηκε πιο ευέλικτος σε εδαφικά ζητήματα από ό,τι σε προηγούμενες συναντήσεις με τον Γουίτκοφ. Υποψιάστηκαν επίσης ότι ο Ρώσος πρόεδρος ανησυχούσε για τις κυρώσεις των ΗΠΑ στις ινδικές εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου. Αποφάσισαν ότι ο Πούτιν και ο Τραμπ έπρεπε να συναντηθούν. Στην Αλάσκα, ο Τραμπ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ ήταν πρόθυμες να αναγνωρίσουν την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και να πιέσουν την Ουκρανία να αποσυρθεί από ορισμένες θέσεις της πρώτης γραμμής στην περιοχή Ντονμπάς στα ανατολικά της χώρας, εάν η Ρωσία σταματούσε τις μάχες, σύμφωνα με δύο άτομα που γνωρίζουν το θέμα.
Ωστόσο, η υποτιθέμενη συμφωνία βασιζόταν σε παρανοήσεις. Οι εδαφικές «παραχωρήσεις» της Ρωσίας, όπως τις παρουσίασε ο Γουίτκοφ, ισοδυναμούσαν με αποδοχή παγώματος της πρώτης γραμμής σε ορισμένες περιοχές που δεν μπόρεσε να καταλάβει με τη βία – ενώ εξακολουθούσε να απαιτεί από την Ουκρανία να παραδώσει ολόκληρο το Ντονμπάς. «Παρεξήγησε όλα όσα είπε ο Πούτιν σχετικά με το τι θα γινόταν στη Σύνοδο Κορυφής», δήλωσε ένα άτομο που ενημερώθηκε για τις συνομιλίες.
Για τον Πούτιν, η προσφορά του Τραμπ ήταν απαράδεκτη
Ο αξιωματούχος του Λευκού Οίκου αμφισβήτησε την υπόνοια ότι ο Γουίτκοφ είχε παρερμηνεύσει τη ρωσική θέση. Ο Ρώσος ηγέτης επέμεινε ότι δεν θα ήταν δυνατή καμία συμφωνία εάν δεν αντιμετώπιζε αυτό που αποκάλεσε «βασικές αιτίες» της σύγκρουσης, τη συντομογραφία του για την αλλαγή καθεστώτος στο Κίεβο, τον τερματισμό της επέκτασης του ΝΑΤΟ και των δυτικών προμηθειών όπλων στην Ουκρανία. Για τον Πούτιν, η προσφορά του Τραμπ ήταν απαράδεκτη. Ήθελε τη συνθηκολόγηση της Ουκρανίας.
Ανήσυχοι από τις συζητήσεις για μια συμφωνία σχετικά με την υπόθεση Ζελένσκι και αγνοώντας την αδιαλλαξία του Πούτιν στην Αλάσκα, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι φοβήθηκαν ότι ο Τραμπ είχε στραφεί αποφασιστικά στο στρατόπεδο της Ρωσίας. Ο Τραμπ υποχώρησε από τις απειλές να επιβάλει νέες σκληρές κυρώσεις στη Μόσχα και φάνηκε να υποστηρίζει τα αιτήματα του Πούτιν για μια μόνιμη διευθέτηση, αντί της άμεσης εκεχειρίας που είχε υποσχεθεί. Ο Ζελένσκι και αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες έσπευσαν στον Λευκό Οίκο για να επαναφέρουν τον Τραμπ στη θέση του.
Προς ανακούφισή τους, ο Τραμπ δήλωσε ότι θα συμφωνούσε να υποστηρίξει ευρείες εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία εάν τελείωνε ο πόλεμος, υπαινίχθηκε ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για την ενίσχυση της άμυνας του Κιέβου και προσφέρθηκε να μεσολαβήσει για μια συνάντηση με τον Πούτιν και τον Ζελένσκι.
Η συνάντηση συνέβαλε σημαντικά στο να κατευνάσει τους φόβους στην Ευρώπη ότι ο Τραμπ είχε συμφωνήσει να αφήσει την Ουκρανία στο έλεος του Πούτιν. Έδωσε επίσης στη Ρωσία έναν λόγο να κατηγορήσει την Ουκρανία και την Ευρώπη για την έλλειψη προόδου που σημειώθηκε στην Αλάσκα. Ο Σεργκέι Λαβρόφ, υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, δήλωσε ότι ο Πούτιν είχε πει στον Τραμπ στη Σύνοδο Κορυφής ότι ήταν «έτοιμος να συμφωνήσει» στην Αλάσκα, αλλά ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ ζήτησε χρόνο για να «ζητήσει συμβουλές» από τους συμμάχους της Ουάσιγκτον – και άφησε τη Ρωσία μετέωρη.
«Του ασκούν πίεση», δήλωσε ο Λαβρόφ σε συνέντευξή του στη ρωσική εφημερίδα Kommersant, που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη. «Προσπαθούν να τον πείσουν ότι δεν είναι ο Ζελένσκι και η Ευρώπη που κάνουν χαζομάρες, αλλά ο πρόεδρος Πούτιν που δεν θέλει ειρήνη». Ο Ζελένσκι θα φτάσει στον Λευκό Οίκο σήμερα πιο αισιόδοξος από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία τον Ιανουάριο, ότι οι ΗΠΑ είναι πλέον στο πλευρό του.
Η βοήθεια των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών και οι συζητήσεις για τον εξοπλισμό της Ουκρανίας με πυραύλους Tomahawk αποτελούν ενθαρρυντικά σημάδια για το Κίεβο και τους Ευρωπαίους συμμάχους του ότι ο Τραμπ είναι επιτέλους πρόθυμος να ασκήσει πίεση στη Ρωσία, έστω και άμεσα και μέσω αυτών.
«Δεν τον ενδιαφέρουν τα χρήματα, αλλά η υστεροφημία του»
Οι ΗΠΑ έχουν πιέσει τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να «κατασχέσουν ή να χρησιμοποιήσουν με άλλο τρόπο» ρωσικά παγωμένα κρατικά περιουσιακά στοιχεία για να εξοπλίσουν την Ουκρανία, όπως προτείνει τώρα η ΕΕ. Έχουν επίσης απαιτήσει από την ΕΕ να επιβάλει τιμωρητικούς δασμούς στην Κίνα για τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου. Ένα πράγμα που δεν έχει κάνει ο Λευκός Οίκος είναι να υλοποιήσει τις επανειλημμένες απειλές του Τραμπ να αυξήσει τις κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας. Ο Τραμπ πιστεύει ότι κάτι τέτοιο θα κατέστρεφε οποιονδήποτε διαμεσολαβητικό ρόλο με τον Πούτιν, λένε Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι.
Εν τω μεταξύ, ο Πούτιν επανειλημμένα επαίνεσε τον Τραμπ στις δημόσιες εμφανίσεις του μεταξύ της Συνόδου Κορυφής της Αλάσκας και της τηλεδιάσκεψης αυτής της εβδομάδας. Σε μια μακρά συζήτηση για την εξωτερική πολιτική νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο Ρώσος ηγέτης εξέφρασε τα συλλυπητήριά του για τη δολοφονία του συντηρητικού ακτιβιστή Τσάρλι Κερκ και είπε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα είχε συμβεί ποτέ αν ο Τραμπ ήταν πρόεδρος όταν ξεκίνησε το 2022.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Πούτιν δήλωσε ότι ο Τραμπ θα έπρεπε να είχε κερδίσει το φετινό Νόμπελ Ειρήνης, κερδίζοντας δημόσιες ευχαριστίες από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, ο οποίος έχει ανοιχτά αγωνιστεί για το βραβείο. Η κολακεία συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής κλήσης την Πέμπτη. Ο Τραμπ είπε ότι ο Πούτιν τον συνεχάρη για «το Μεγάλο Επίτευγμα της Ειρήνης στη Μέση Ανατολή», κάτι που «ονειρευόταν εδώ και αιώνες». Όταν οι δύο άνδρες συναντηθούν στη Βουδαπέστη, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ο ηγέτης των ΗΠΑ δεν θα επηρεαστεί.
«Με τον Τραμπ είναι ένα συνεχές παιχνίδι διελκυστίνδας», δήλωσε ένας ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος που συμμετείχε σε συνομιλίες με τον Λευκό Οίκο για την Ουκρανία. «Μιλάς μαζί του, τον βοηθάς να φτάσει σε ένα σημείο όπου βλέπει ότι ο Πούτιν είναι πρόβλημα, και μετά προχωράς και εκείνος επιστρέφει στη θέση του Πούτιν. Έτσι πρέπει να μιλήσεις ξανά. Έτσι είναι, ξανά και ξανά». Αλλά ο Ρώσος πρόεδρος φαίνεται να έχει υπολογίσει ότι όσο έχει το πάνω χέρι στο πεδίο της μάχης, δεν χρειάζεται να κάνει καμία παραχώρηση – ακόμη και όταν η πολεμική οικονομία του καταρρέει.
«Δεν πρόκειται για χρήματα. Είναι η κληρονομιά του Πούτιν- θέλει να μείνει στην ιστορία ως ο καλύτερος Ρώσος ηγεμόνας από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου», δήλωσε ένας άλλος ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος. «Νόμιζε ότι θα μπορούσε να δώσει στον Τραμπ μια νίκη, αλλά αποφάσισε να μην το κάνει».
Οι στρατιωτικές και οι υπηρεσίες ασφαλείας του Πούτιν του παρέχουν τακτικές ενημερώσεις που εξυμνούν τις ρωσικές τακτικές επιτυχίες, ισχυριζόμενοι ότι η Ουκρανία υφίσταται υψηλότερους αριθμούς απωλειών και τονίζουν το πλεονέκτημα των πόρων της Ρωσίας, σύμφωνα με δύο άτομα που γνωρίζουν το θέμα.
«Όλα είναι ιδεολογία για αυτόν. Ακόμα πιστεύει ότι μπορεί να κερδίσει», δήλωσε ο ανώτερος δυτικός αξιωματούχος των μυστικών υπηρεσιών.
