Καθώς τα σωστικά συνεργεία και οι κάτοικοι της Βαλένθια ψάχνουν στις λάσπες, τους σωρούς αυτοκινήτων και χαλασμάτων τους ανθρώπους που αγνοούνται, η οργή εναντίον των κρατικών αρχών περισσεύει. Ο αριθμός των 95 νεκρών αναμένεται ότι θα μεγαλώσει κι άλλο, πλησιάζοντας τη χειρότερη καταστροφή που έχει δει η Ισπανία από πλημμύρα- τα 87 θύματα των πλημμυρών του 1996 στα Πυρηναία. Και στην Ισπανία, το blame game έχει ξεκινήσει για μια καταστροφή που ενδεχομένως να είχε μικρότερη έκταση, εάν είχε διαφορετική διαχείριση. Στο επίκεντρο, βρίσκεται ο κυβερνήτης της Βαλένθια, Κάρλος Μαζόν, ως ο κύριος υπεύθυνος της απουσίας οποιουδήποτε μηχανισμού πρόληψης ή διάσωσης…
Η οργή στρέφεται εναντίον της τοπικής κυβέρνησης της Βαλένθια. Κι αυτό γιατί η τοπική κυβέρνηση έχει την αρμοδιότητα αλλά και την απόλυτη ευθύνη να συντονίσει τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης στις περιοχές που πλήττονται. Αντί να το κάνει αυτό, ωστόσο, έστειλε ένα μήνυμα μέσω του συστήματος 112 της Ισπανίας στις 8:12 το βράδυ, 8 ώρες αφού είχαν ξεκινήσει οι πλημμύρες και 10 ώρες μετά την προειδοποίηση για «ακραίο κίνδυνο» της εθνικής μετεωρολογικής υπηρεσίας της Ισπανίας, ΑΕΜΕΤ.
«Το μέγεθος της τραγωδίας εγείρει αμφιβολίες για το αν ο πληθυσμός προειδοποιήθηκε πολύ αργά: Η Πολιτική Προστασία έστειλε ειδοποιήσεις όταν υπήρχαν ήδη πλημμυρισμένες πόλεις», έγραφε ένας τίτλος στην ιστοσελίδα της εφημερίδας El Mundo. Όπως συνεχίζει η εφημερίδα, «εκατοντάδες άνθρωποι εγκλωβίστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας από την Τρίτη προς την Τετάρτη σε βιομηχανικές περιοχές και σε δρόμους, επειδή οι δρόμοι ήταν ήδη αποκομμένοι και η πρόσβαση είχε διακοπεί».
Όχι ότι και η ΑΕΜΕΤ μένει στο απυρόβλητο. Ισπανοί στα κοινωνικά δίκτυα λένε πως οι μετεωρολόγοι υποτίμησαν το φαινόμενο καθώς δεν περίμεναν ότι θα λάβει αυτή την έκταση και δεν έδωσαν στο κοινό να καταλάβει ότι βρισκόταν σε ακραίο κίνδυνο. Βέβαια, όπως λέει και ο καθηγητής του βρετανικού πανεπιστημίου The Open, Δρ. Κέβιν Κόλινς, «παρά το γεγονός ότι εκδόθηκαν προειδοποιήσεις για τη νοτιοανατολική Ισπανία, η κλίμακα και η ένταση της βροχόπτωσης μας δείχνει ότι οι προειδοποιήσεις αυτές προσφέρουν ελάχιστα περιθώρια αποφυγής των άμεσων καταστροφικών ζημιών. Για να είναι αποτελεσματικές, οι προειδοποιήσεις απαιτούν από τους ανθρώπους να έχουν τρόπους διαχείρισης της αμεσότητας της κρίσης, αλλά το συγκεκριμένο γεγονός υπερκέρασε τόσο τις υπάρχουσες αγροτικές και αστικές υποδομές όσο και τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης».
Και στην περίπτωση της Βαλένθια, όπως αποδείχθηκε, σχέδιο διαχείρισης δεν υπήρχε. Το μήνυμα του 112 που έφτασε όταν η Βαλένθια είχε «πνιγεί», ανέφερε ότι «λόγω των ισχυρών βροχοπτώσεων, θα πρέπει να αποφεύγονται όλες οι μετακινήσεις στην περιφέρεια της Βαλένθια, ώστε να προληφθεί κατάρρευση των δρόμων» και ζήταγε από τους πολίτες να αναμένουν νέα ενημέρωση ή να καλέσουν το 112 σε περίπτωση ανάγκης. Νέα ενημέρωση δεν υπήρξε, αλλά δεν υπήρξε και αντίδραση.
Ούτως ή άλλως, όταν έφτασε το μήνυμα του 112, πολλοί ήταν εγκλωβισμένοι σε σπίτια, επιχειρήσεις και σε δρόμους, ενδεχομένως και πολλοί να ήταν ήδη νεκροί. Το ζήτημα έχει ενοχλήσει και την κεντρική κυβέρνηση με αξιωματούχο του Υπουργείου Οικολογικής Μετάβασης να δηλώνει ότι «μέχρι να δράσουν οι αρχές της Βαλένθια η κατάσταση είχε ήδη κλιμακωθεί σημαντικά. Είναι οι περιφερειακές κυβερνήσεις στην Ισπανία που χειρίζονται τα συστήματα προειδοποίησης και έχουν την εξουσία να στέλνουν ειδοποιήσεις στα κινητά τηλέφωνα των πολιτών για να περιορίζουν την κινητικότητα όταν είναι απαραίτητο… Γιατί αυτή η σημαντική καθυστέρηση στην αποστολή μηνυμάτων συναγερμού στα κινητά τηλέφωνα, που συμβουλεύουν να μην ταξιδεύουν ή να μην πηγαίνουν στους χώρους εργασίας; Δεν γνωρίζουμε».
Just absolutely terrifying scenes from Chiva, the home of the Valencia Grand Prix. Praying that everyone is OK pic.twitter.com/3O0Xm0uLUQ
— Simon Patterson (@denkmit) October 30, 2024
Αυτό όμως, δεν ήταν όλο. Οι πληγέντες που είχαν επιβιώσει και πάγωναν στις στέγες των σπιτιών που είχαν σκαρφαλώσει, δεν είχαν τρόπο επικοινωνίας με τα σωστικά συνεργεία- ούτε με τους δικούς τους ανθρώπους. Τα δίκτυα σταθερής και κινητής τηλεφωνίας κατέρρευσαν πολύ νωρίς, το μεσημέρι της Τρίτης και όλες οι κλήσεις έκτακτης ανάγκης κατευθύνθηκαν στο 112, το οποίο επίσης κατέρρευσε μερικές ώρες αργότερα. Έτσι, οι κάτοικοι που χρειάζονταν βοήθεια, κατάλαβαν γρήγορα ότι ήταν μόνοι τους. Τα σωστικά συνεργεία ήταν άφαντα. Οι διασώστες δεν ήξεραν πού να πάνε, ενώ δεν υπήρχε και τρόπος να μεταβούν στις πλημμυρισμένες περιοχές. Σε κάποιες περιπτώσεις έπρεπε να διασώσουν από την πλημμύρα τις δικές τους εγκαταστάσεις, ή να περιμένουν νέα για συναδέλφους τους που παρασύρθηκαν από τα νερά. Η El Pais γράφει ότι ο Μαζόν εξήγησε πως οι προσπάθειες διάσωσης παρεμποδίστηκαν από την απόλυτη αδυναμία προσέγγισης όσων είχαν ανάγκη. «Οι πυροσβέστες και η τοπική αστυνομία πλαισιώθηκαν από μέλη της στρατιωτικής μονάδας έκτακτης ανάγκης (UME). Ακόμη και οι δυνάμεις ασφαλείας αντιμετώπισαν προκλήσεις- ο στρατώνας της Πολιτικής Φρουράς στην Παϊπόρτα πέρασε τη νύχτα περιμένοντας με αγωνία νέα για δύο μέλη της που αγνοούνται».
Ο Μαζόν στο στόχαστρο
Ο πρόεδρος της κυβέρνησης της Βαλένθια, Κάρλος Μαζόν, είναι αυτός στον οποίο στρέφονται όλα τα δάχτυλα όσων αναζητούν ευθύνες για την πολύνεκρη καταστροφή που βύθισε την Ισπανία στο πένθος. Ο συντηρητικός Μαζόν, κατηγορείται από τους πολιτικούς του αντιπάλους, τα ΜΜΕ αλλά και τους πολίτες στα κοινωνικά δίκτυα ότι η πρώτη «δουλειά» που έκανε όταν εξελέγη, πέρυσι, ήταν να καταργήσει την UVE. Πρόκειται για τη Μονάδα Έκτακτης Ανάγκης της Βαλένθια, την οποία είχε δημιουργήσει η προηγούμενη τοπική κυβέρνηση για να ανταποκριθεί σε κλιματικές καταστροφές, όπως πλημμύρες και πυρκαγιές.
Στην έκταση που πήρε το ζήτημα, ο Μαζόν αναγκάστηκε να απαντήσει με μια ανακοίνωση της κυβέρνησης της Βαλένθια. Σε αυτή, έλεγε ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι η UVE καταργήθηκε επειδή «ήταν ένας ακόμη φανταστικός οργανισμός, με μηδέν πυροσβέστες, μηδέν υλικά και μηδενική αποτελεσματικότητα».
Δεν είναι όμως μόνο αυτό για το οποίο κατακρίνεται ο πρόεδρος της κυβέρνησης της Βαλένθια. Ο Κάρλος Μαζόν είχε την ατυχή έμπνευση να εμφανιστεί σε συνέντευξη Τύπου το μεσημέρι της Τρίτης, όπου είπε ότι η ισχυρή βροχόπτωση αναμενόταν να «μειώσει την έντασή της» από τις 18.00 περίπου, τοπική ώρα. Αντ’ αυτού, ωστόσο, από εκείνη την ώρα, η βροχόπτωση εντάθηκε σε μεγαλύτερο βαθμό. Για «εγκατάλειψη και πλήρη ανικανότητα» τον κατηγορούν και οι δήμαρχοι των πόλεων που επηρεάστηκαν, όπως ο δήμαρχος της Λ’ Αλκουδία, Αντρό Σαλόμ. «Ως δήμαρχος», είπε, «δεν ενημερώθηκα από κανέναν για τον κίνδυνο ο ποταμός Μαγκρέ μπορεί να σπάσει τα αναχώματα. Γέμισε η πόλη με νερό, λάσπη και συντρίμμια».
«Υπάρχουν πολιτικές ευθύνες πίσω από αυτή την τραγωδία», λέει ο βουλευτής της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς της Καταλονίας Gabriel Rufian. «Η καταιγίδα μπορεί να ήταν αναπόφευκτη, αλλά υπάρχουν άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους επειδή αναγκάστηκαν να πάνε στη δουλειά τους και άλλοι που χάθηκαν, όπως φαίνεται, επειδή δεν υπήρχαν καλά εξοπλισμένες μονάδες για να τους σώσουν».
The DANA caused this bridge in Paiporta (Valencia) to collapse.pic.twitter.com/6jP4cyyZPo
— Trend Tracker (@itswpceo) October 30, 2024
Στον Μαζόν επιρρίπτουν την ευθύνη και για το γεγονός ότι πολλοί εργοδότες αγνόησαν τις προειδοποιήσεις –κόκκινου συναγερμού– των μετεωρολόγων και υποχρέωσαν τους εργαζομένους τους να πάνε κανονικά στις δουλειές τους. Στο ισπανικό κοινοβούλιο ακούστηκαν κατηγορίες εναντίον του Κάρλος Μαζόν, ότι δεν ζήτησε από τους εργαζόμενους να μείνουν στα σπίτια τους νωρίτερα μέσα στην ημέρα, σε μια προσπάθεια να κρατήσει τις τοπικές επιχειρήσεις σε λειτουργία.
Αλλά και μετά από την τραγωδία, φαίνεται ότι θα αναζητηθούν πολλές ευθύνες, όχι μόνο για την ανυπαρξία οποιασδήποτε ετοιμότητας στη Βαλένθια, αλλά και γι’ αυτό που την προκάλεσε, εκτός από την κλιματική αλλαγή και τη γιγαντιαία ποσότητα βροχόπτωσης: ειδικοί λένε ότι η ανεξέλεγκτη αστική ανάπτυξη της περιφέρειας της Βαλένθια (η οποία είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ισπανίας και μια από τις περιοχές με την πιο αλματώδη ανάπτυξη), έπαιξαν ρόλο στην τραγωδία. Οι δρόμοι μετατράπηκαν σε ρέματα που έπνιξαν κοινότητες, οι οποίες χτίστηκαν δίπλα σε ρέματα, ή στις όχθες ποταμών που είχαν εκτραπεί…
