Είναι γεγονός τα McDonalds «επιστρέφουν» στη Ρωσία αυτή την Κυριακή, μετά το κλείσιμο των εστιατορίων που επέβαλε ο αμερικανικός Κολοσσός με την αποχώρησή του από την χώρα, ως διαμαρτυρία για την εισβολή στην Ουκρανία.
Η επιστροφή αυτή όμως, δεν είναι όπως αυτή που φαντάζονταν οι Ρώσοι πολίτες. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στους New Υork Times, ο πρώην εργαζόμενος της αμερικανικής αλυσίδας φαστ φουντ, Yevgeny Shumilkin, σήμερα αναμένεται να φορέσει και πάλι τη στολή εργασίας του, όμως αντί για το «M» που κάποτε υπήρχε στο πουκάμισό του θα υπάρχει η ρωσική σημαία, ενώ τα καταστήματα πλέον δεν θα έχουν τις γνωστές φωτεινές ενδείξεις με το σήμα της αλυσίδας.
Όπως «υπόσχεται» ο Yevgeny Shumilkin, ο οποίος το τελευταίο διάστημα συντηρούσε τον εξοπλισμό ενός εστιατορίου στη Μόσχα, «τα ψωμάκια θα είναι τα ίδια», απλώς η επαναλειτουργία θα γίνει με διαφορετικό όνομα, καθώς ένας μεγιστάνας του πετρελαίου της Σιβηρίας αγόρασε και τα 840 ρωσικά καταστήματά της αλυσίδας. «Επειδή σχεδόν όλα τα συστατικά προέρχονταν από το εσωτερικό της χώρας», είπε, «τα εστιατόρια μπορούσαν να συνεχίσουν να σερβίρουν μεγάλο μέρος του ίδιου φαγητού», χωρίς αλλαγές.
Η λειτουργία των McDonald’s μπορεί να συνεχίσει, εξηγεί ο ίδιος, υπογραμμίζοντας την εκπληκτική ανθεκτικότητα της ρωσικής οικονομίας μπροστά σε ένα από τα πιο έντονα μπαράζ κυρώσεων που επιβλήθηκαν ποτέ από τη Δύση. Τρεισήμισι μήνες μετά τον πόλεμο, κατέστη σαφές ότι οι κυρώσεις -και ο χείμαρρος των δυτικών εταιρειών που εγκατέλειψαν οικειοθελώς τη Ρωσία- απέτυχαν να διαλύσουν πλήρως την οικονομία ή να πυροδοτήσουν μια λαϊκή αντίδραση κατά του Πούτιν.
Σίγουρα, οι επιπτώσεις των κυρώσεων θα είναι βαθιές και εκτενείς, με τις συνέπειες να έχουν ήδη ξεκινήσει να διαδραματίζονται. Το βιοτικό επίπεδο στη Ρωσία μειώνεται ήδη, λένε οικονομολόγοι και επιχειρηματίες και η κατάσταση είναι πιθανό να χειροτερέψει καθώς τα αποθέματα εισαγωγών εξαντλούνται, ενώ οι περισσότερες εταιρείες ανακοινώνουν απολύσεις.
Αλλά, η οικονομική παρακμή δεν είναι τόσο ραγδαία όσο περίμεναν ορισμένοι ειδικοί ότι θα ήταν, με τρανό παράδειγμα την «μεταμόρφωση» των άλλοτε McDonald’s. Ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι υψηλός, γύρω στο 17 τοις εκατό σε ετήσια βάση, αλλά έχει μειωθεί από την κορύφωση 20 ετών τον Απρίλιο.
Πίσω από τις σκληρές κυρώσεις της Δύσης, όπως γράφουν οι New York Times, κρύβεται ένας συνδυασμός παραγόντων που ωφελούν τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. Κυριότερο μεταξύ αυτών: Οι υψηλές τιμές ενέργειας, οι οποίες επιτρέπουν στο Κρεμλίνο να συνεχίσει να χρηματοδοτεί τον πόλεμο ενώ αυξάνει τις συντάξεις και τους μισθούς για να ηρεμήσει τους απλούς Ρώσους. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα έσοδα από το πετρέλαιο της χώρας αυξήθηκαν κατά 50% φέτος.
Επιπλέον, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας απέτρεψε τον πανικό στις χρηματοπιστωτικές αγορές μετά την εισβολή και βοήθησε το ρούβλι να ανακάμψει από την αρχική του κατάρρευση. Τα ράφια των καταστημάτων, ως επί το πλείστον, παραμένουν αποθηκευμένα, χάρη στα άφθονα αποθέματα και τις εναλλακτικές οδούς εισαγωγής που δημιουργούνται μέσω χωρών όπως η Τουρκία και το Καζακστάν αλλά και το γεγονός ότι οι Ρώσοι καταναλωτές αγοράζουν λιγότερο.
Η επιβίωση της ρωσικής οικονομίας ενισχύει τον ισχυρισμό του Πούτιν ότι η Ρωσία θα σταθεί ανάστημα μπροστά στην αποφασιστικότητα της Δύσης να την καταστρέψει. «Δεν πρόκειται να έχουμε κλειστή οικονομία», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ρώσος πρόεδρος σε μια γυναίκα που ρωτούσε για τις επιπτώσεις των κυρώσεων. «Αν κάποιος προσπαθεί να μας περιορίσει σε κάτι, περιορίζει τον εαυτό του».
Για τους πλούσιους, τα πολυτελή είδη όπως και τα iPhone στη χώρα, εξακολουθούν να είναι ευρέως διαθέσιμα, αλλά πιο ακριβά. Τα εν λόγω προϊόντα μεταφέρονται στη Ρωσία από τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία. Από το «τσουνάμι» των δυτικών κυρώσεων, επηρεάστηκαν από την αύξηση των τιμών, αλλά θα επωφεληθούν από την αύξηση των συντάξεων κατά 10% και τον κατώτατο μισθό που ανακοίνωσε ο Βλαντίμιρ Πούτιν τον περασμένο μήνα.
Αυτοί που επηρεάζονται περισσότερο από την οικονομική αναταραχή είναι η αστική μεσαία τάξη, αναφέρει το αμερικανικό δημοσίευμα, ενώ τα ξένα αγαθά και υπηρεσίες είναι πλέον πιο δύσκολο να βρεθούν με τους δυτικούς εργοδότες αποσύρονται και τα ταξίδια στο εξωτερικό γίνονται δύσκολα και απαγορευτικά ακριβά.
Όπως σημειώνει η Natalya V. Zubarevich, ειδικός στην κοινωνική και πολιτική γεωγραφία στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, πολλοί Ρώσοι της μεσαίας τάξης δεν έχουν άλλη επιλογή από το να προσαρμοστούν σε χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο: «Τουλάχιστον το ήμισυ της ρωσικής μεσαίας τάξης, εκτιμά, εργάζεται για το κράτος ή για κρατικές επιχειρήσεις».
«Οι κυρώσεις δεν πρόκειται να σταματήσουν τον πόλεμο», σημείωσε η ίδια σε τηλεφωνική συνέντευξη. «Το ρωσικό κοινό θα το αντέξει και θα προσαρμοστεί γιατί καταλαβαίνει ότι δεν έχει τρόπο να επηρεάσει το κράτος».
Από την άλλη πλευρά ο Chris Weafer, ένας μακροοικονομικός σύμβουλος που βρίσκεται εδώ και χρόνια στη Ρωσία δημοσίευσε σε ένα σημείωμα προς τους πελάτες του την περασμένη εβδομάδα, ότι «ορισμένες από τις προηγούμενες υποθέσεις μας ήταν λανθασμένες». «Ο πληθωρισμός και η συρρίκνωση της οικονομίας αποδείχθηκαν λιγότερο σοβαρές από το αναμενόμενο», ανέφερε. «Η οικονομία περνά τώρα σε μια σχεδόν στάσιμη φάση όπου μπορεί να αποφύγει μια κατάρρευση», είπε. «Είναι ένα πιο βασικό επίπεδο οικονομικής ύπαρξης, το οποίο η Ρωσία μπορεί να συνεχίσει για αρκετό καιρό», κατέληξε.
Την Παρασκευή, με τη σταθεροποίηση του πληθωρισμού, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας μείωσε το βασικό της επιτόκιο στο 9,5 τοις εκατό, σε επίπεδα από την εισβολή στην Ουκρανία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 28 Φεβρουαρίου, η τράπεζα το είχε αυξήσει στο 20% για να προσπαθήσει να αποτρέψει μια οικονομική κρίση. Το ρούβλι, μετά την πτώση της αξίας του τις ημέρες μετά την εισβολή, βρίσκεται πλέον σε υψηλά τεσσάρων ετών.
Σύμφωνα με τους New York Times ένας λόγος για την απροσδόκητη ισχύ του ρουβλίου είναι ότι η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας αυξήθηκε λόγω της πανδημίας. Μόνο τον Ιούνιο, η ρωσική κυβέρνηση αναμένει ένα απροσδόκητο κέρδος άνω των 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων λόγω των υψηλότερων από τις αναμενόμενες τιμές της ενέργειας, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα το υπουργείο Οικονομικών.
Την ίδια στιγμή, οι Ρώσοι καταναλωτές ξοδεύουν λιγότερα, υποστηρίζοντας περαιτέρω το ρούβλι και δίνοντας χρόνο στις ρωσικές εταιρείες να δημιουργήσουν νέες διαδρομές εισαγωγής.
Ακόμα και στον επισιτιστικό κλάδο η Ρωσία φάνηκε να είναι προετοιμασμένη, με φωτεινό παράδειγμα τα McDonald’s. Όταν επί εποχής της Σοβιετικής Ένωσης (1990) οι Αμερικανοί άνοιξαν τα πρώτα καταστήματα στη χώρα, έπρεπε να φέρουν τα πάντα και αυτό γιατί, οι σοβιετικές πατάτες ήταν πολύ μικρές για να κάνουν τηγανητές πατάτες, έτσι έπρεπε να αποκτήσουν τους δικούς τους σπόρους πατάτας σκουριάς. Τα σοβιετικά μήλα δεν έκαναν την πίτα, οπότε η εταιρεία τα εισήγαγε από τη Βουλγαρία.
Αλλά όταν η McDonald’s αποχώρησε φέτος, τα ρωσικά καταστήματά της έπαιρναν σχεδόν όλα τα συστατικά τους από Ρώσους προμηθευτές. Έτσι, όταν η McDonald’s, η οποία απασχολούσε 62.000 εργαζομένους στη Ρωσία, ανακοίνωσε τον Μάρτιο ότι ανέστειλε τη λειτουργία της ένας από τους δικαιοδόχους της στη Σιβηρία, ο Aleksandr Govor, κατάφερε να κρατήσει τα 25 εστιατόρια του, ενώ στη συνέχεια αγόρασε ολόκληρη τη ρωσική επιχείρηση των McDonald’s για ένα άγνωστο ποσό.
Σήμερα Κυριακή αναμένεται να επαναλειτουργήσουν 15 καταστήματα, συμπεριλαμβανομένου του πρώην εμβληματικού καταστήματος McDonald’s στην πλατεία Πούσκιν της Μόσχας, το μέρος όπου, το 1990, χιλιάδες Σοβιετικοί «παρατάχθηκαν» για να δοκιμάσουν το φαγητό της Δύσης. Η αλυσίδα θα λειτουργεί υπό ένα νέο brand name και σήμα, ενώ σύμφωνα με ένα μενού που διέρρευσε στα ρωσικά ΜΜΕ, και, δεδομένου ότι η «μυστική σάλτσα» είναι αποκλειστική, δεν θα υπάρχει Big Mac στην προσφορά των νέων McDonald’s.
