Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να έχει κερδίσει την εμπορική αντιπαράθεσή του με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, καθώς ο Ουκρανός πρόεδρος πρόκειται να υποχωρήσει και να υπογράψει συμφωνία που θα δίνει στις ΗΠΑ πρόσβαση σε κοιτάσματα κρίσιμων ορυκτών.
Η συμφωνία θεωρήθηκε ζωτικής σημασίας για την ικανοποίηση των απαιτήσεων της Ουάσινγκτον για ειρηνευτική διευθέτηση μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας για τον τερματισμό του τριετούς πολέμου τους.
Ο Ζελένσκι δήλωσε σε νυχτερινή βιντεοσκοπημένη ομιλία την Παρασκευή ότι ομάδες Αμερικανών και Ουκρανών διαπραγματευτών εργάζονται πάνω σε ένα σχέδιο συμφωνίας, σηματοδοτώντας μια επικείμενη συμφωνία.
«Πρόκειται για μια συμφωνία που μπορεί να ενισχύσει τις σχέσεις μας και το κλειδί είναι να επεξεργαστούμε τις λεπτομέρειες για να διασφαλίσουμε την αποτελεσματικότητά της», δήλωσε. «Ανυπομονώ για το αποτέλεσμα – ένα δίκαιο αποτέλεσμα».
Πρόκειται για μια συγκλονιστική παράδοση από τον Ζελένσκι, ο οποίος μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα εξαγριώθηκε εναντίον του Τραμπ λέγοντας: «Δεν μπορώ να πουλήσω τη χώρα μας».
Ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο το βράδυ της Παρασκευής: «Θα υπογράψουμε μια συμφωνία, ελπίζω στο επόμενο αρκετά σύντομο χρονικό διάστημα».
Μια συμφωνία θα μπορούσε να επιτευχθεί ήδη από το Σάββατο, δήλωσαν στη Wall Street Journal άνθρωποι που έχουν ενημερωθεί για τις διαπραγματεύσεις . Οι ακριβείς όροι δεν είναι ακόμη σαφείς, ωστόσο ο Τραμπ πίεζε για ορυκτά αξίας 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αντάλλαγμα για τη συνέχιση της στρατιωτικής υποστήριξης.
Έρχεται αφού ο Ζελένσκι εξόργισε τόσο πολύ τον Τραμπ κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων που ο πρόεδρος απείλησε να αποσύρει εντελώς την αμερικανική χρηματοδότηση από την Ουκρανία, ανέφερε το Axios.
Ο Ζελένσκι είχε προφανώς εξαντλήσει το καλωσόρισμά του σε ολόκληρη την αμερικανική διαπραγματευτική ομάδα – στην οποία συμμετείχαν ο πρόεδρος, ο JD Vance, ο Marco Rubio, ο υπουργός Οικονομικών Scott Bessent και ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Michael Waltz – μέσα σε μια εβδομάδα.
Ο Τραμπ κατηγόρησε τον Ζελένσκι ότι καθυστέρησε σε μια συνάντηση με τον Μπέσεντ και ότι ήταν «αγενής» όταν ο επικεφαλής του υπουργείου Οικονομικών έκανε την πρώτη προσφορά για τα ορυκτά στις 12 Φεβρουαρίου.
Προκάλεσε περαιτέρω οργή σε συνάντηση με τον Βανς και τον Ρούμπιο στο Μόναχο, μόλις δύο ημέρες αργότερα, λέγοντας ότι δεν θα μπορούσε να εγκρίνει μια συμφωνία μόνος του.
Στις 15 Φεβρουαρίου, ο Ζελένσκι απέρριψε δημοσίως τη συμφωνία, χαρακτηρίζοντάς την «όχι προς το συμφέρον μιας κυρίαρχης Ουκρανίας».
Ο Ζελένσκι έγινε ακόμη πιο ασταθής μόλις τρεις ημέρες αργότερα, κατακεραυνώνοντας τις συνομιλίες στις οποίες δεν συμμετείχε μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας στη Σαουδική Αραβία, γεγονός που οδήγησε τον Τραμπ να ισχυριστεί ότι τα ποσοστά αποδοχής του ήταν στο 4%.
Ο πόλεμος των λέξεων έφτασε σε πυρετό την Τετάρτη, όταν ο Τραμπ πήγε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να χαρακτηρίσει τον Ζελένσκι «δικτάτορα».
Ο Ζελένσκι απέρριψε τις προτάσεις για αυτό που η ομάδα Τραμπ αποκάλεσε «οικονομική εταιρική σχέση» και «ιστορική ευκαιρία να συν-επενδύσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής με την Ουκρανία, να επενδύσουν στην οικονομία της, να επενδύσουν στους φυσικούς της πόρους».
Η Ουκρανία ισχυρίζεται ότι διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα τιτανίου στην Ευρώπη -που χρησιμοποιείται για την παραγωγή κραμάτων για αεροσκάφη και ναυτικά σκάφη- και λιθίου, ενός αγαθού που αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη αξία εν μέσω της παγκόσμιας ζήτησης για μπαταρίες -ιδίως στα ηλεκτρικά οχήματα.
Η κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα διαθέτει επίσης κοιτάσματα σπάνιων γαιών που είναι απαραίτητα για τις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένης της άμυνας και της καθαρής ενέργειας.
Τα ορυκτά αυτά είναι ιδιαίτερα πολύτιμα για τις ΗΠΑ εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων με την Κίνα, η οποία ελέγχει μεγάλα τμήματα της παγκόσμιας προσφοράς.
Ο Ζελένσκι εξαγριώθηκε στην αρχική πρόταση, ισχυριζόμενος ότι ήταν πολύ ασαφής και απαιτούσε μερίδιο 50% των κοιτασμάτων ορυκτών της Ουκρανίας.
Είπε ότι ο Τραμπ απαιτούσε ορυκτά αξίας 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων – κάτι που ξεπερνούσε κατά πολύ τη συνολική συνεισφορά της Αμερικής στην πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Τώρα, η συμφωνία φαίνεται να έχει επιτευχθεί με τη βοήθεια του υποστράτηγου εν αποστρατεία Keith Kellogg, του απεσταλμένου του Trump στην Ουκρανία, τον οποίο ο πρόεδρος επέκρινε για το γεγονός ότι ήταν πολύ υπέρ του Ζελένσκι νωρίτερα την Παρασκευή, σύμφωνα με το Politico.
Ο Kellogg και ο Zelensky συναντήθηκαν την Πέμπτη στο Κίεβο, όπου ο πρόεδρος δήλωσε ότι το έργο του απεσταλμένου «αποκαθιστά την ελπίδα».
«Έδωσα οδηγίες να εργαστεί γρήγορα και πολύ λογικά», δήλωσε ο Ζελένσκι.
Ο Kellogg έπαιξε «μεγάλο ρόλο» στο να περάσει η συμφωνία από τη γραμμή, μέσω της κολακείας του στον Τύπο για τον Ουκρανό πρόεδρο και περνώντας τρεις ημέρες μαζί του στο Κίεβο, σύμφωνα με ανθρώπους που βρίσκονται κοντά στην ουκρανική κυβέρνηση.
Ο Τραμπ έχει πει ότι ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας δεν θα είχε ξεκινήσει ποτέ αν ήταν πρόεδρος και ισχυρίστηκε ότι θα μπορούσε να σταματήσει απότομα τη σύγκρουση – χωρίς ποτέ να αποκαλύψει τα σχέδιά του για κάτι τέτοιο.
Ο πρόεδρος ήταν ξεκάθαρος ότι η Ουκρανία πρέπει να αποζημιώσει τις ΗΠΑ για τη βοήθεια που παρείχε για την υποστήριξη της πολεμικής προσπάθειας μέχρι στιγμής.
Ο Τραμπ πρότεινε ότι το Κίεβο θα μπορούσε να αρχίσει να αποζημιώνει τις ΗΠΑ για τη βοήθεια που έστειλε τα τελευταία τρία χρόνια με «περίπου 500 δισεκατομμύρια δολάρια αξίας» κρίσιμων ορυκτών.
Η προοπτική της εξόρυξης των φυσικών πόρων της Ουκρανίας ήταν προφανώς μέρος του σχεδίου της κυβέρνησης Τραμπ από την αρχή.
Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ, στενός σύμμαχος του Αμερικανού προέδρου, ξεκίνησε ένα ταξίδι στο Κίεβο το περασμένο φθινόπωρο, λίγο πριν ο Ζελένσκι παρουσιάσει το Σχέδιο Νίκης και πρότεινε ότι τα μεταλλευτικά αποθέματα της Ουκρανίας θα μπορούσαν να τεθούν προς πώληση.
Ο Γκράχαμ και άλλοι νομοθέτες εξέδωσαν τότε μια δήλωση στην οποία τοποθετούσαν την Ουκρανία ως πιθανό οικονομικό εταίρο των ΗΠΑ που θα μπορούσε να μειώσει την εξάρτηση της Αμερικής από χώρες όπως η Κίνα για ορυκτά σπάνιων γαιών.
Ο Zelensky δήλωσε ότι το Κίεβο θα μπορούσε να υπογράψει μια συμφωνία με τις ΗΠΑ, την ΕΕ και άλλους μη κατονομαζόμενους συμμάχους που θα επέτρεπε κοινές επενδύσεις και χρήση των φυσικών πόρων της Ουκρανίας.
Η Ουκρανία διαθέτει φυσικούς πόρους αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων, συμπεριλαμβανομένων πολλών ορυκτών σπάνιων γαιών που είναι ζωτικής σημασίας για την κατασκευή σύγχρονης τεχνολογίας – αν και πολλά από αυτά βρίσκονται στις βιομηχανικές εστίες στα ανατολικά, που σήμερα κατέχει η Ρωσία.
Οι αναλυτές και οι οικονομολόγοι των ορυχείων λένε ότι η Ουκρανία δεν διαθέτει επί του παρόντος εμπορικά λειτουργικά ορυχεία σπάνιων γαιών.
Πολλές εταιρείες επιβράδυναν ή σταμάτησαν τις δραστηριότητές τους με την έναρξη του πολέμου και η επανεκκίνηση της βιομηχανίας σε μια χώρα που σπαράσσεται από τον πόλεμο θα αποτελέσει πρόκληση μαμούθ για όποιες εταιρείες είναι πρόθυμες να αναλάβουν το ρίσκο.
Ο Zelensky αρνήθηκε να υπογράψει τη συμφωνία όπως προσφέρθηκε την περασμένη εβδομάδα, λέγοντας στους δημοσιογράφους το Σαββατοκύριακο: «Δεν ήταν προς το συμφέρον μας σήμερα… δεν ήταν προς το συμφέρον της κυρίαρχης Ουκρανίας».
Ανώτερες κυβερνητικές πηγές δήλωσαν στους Financial Times ότι η συμφωνία παρείχε ελάχιστες λεπτομέρειες για το πώς θα έμοιαζε αυτή η «μακροπρόθεσμη ασπίδα ασφαλείας».
«Όταν εξετάσαμε τις λεπτομέρειες δεν υπήρχε τίποτα [σχετικά με μελλοντικές εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ]», δήλωσε ένας αξιωματούχος, ενώ ένας άλλος δήλωσε στην Telegraph ότι μια ρήτρα της σύμβασης απέδιδε στις ΗΠΑ «εμπράγματο δικαίωμα επί των εσόδων».
Με άλλα λόγια, είπε ο αξιωματούχος, η σύμβαση σήμαινε «πληρώστε μας πρώτα και μετά ταΐστε τα παιδιά σας».
Ο Ζελένσκι δήλωσε αργότερα τη Δευτέρα στους δημοσιογράφους ότι σε οποιαδήποτε οικονομική συνθήκη ΗΠΑ-Ουκρανίας πρέπει ναπεριλαμβάνονται εγγυήσεις ασφαλείας «τουλάχιστον με κάποιο τρόπο», προσθέτοντας ότι η χώρα του δεν είναι απλώς ένας «απλός προμηθευτής πρώτων υλών».
«Η Ουκρανία είναι ευλογημένη με σημαντικά ορυκτά λιθίου, τιτανίου και άλλων σπάνιων γαιών που χρειάζεται η αμερικανική οικονομία. Η επέκταση της οικονομικής συνεργασίας με την Ουκρανία καθιστά την Αμερική ισχυρότερη και επιταχύνει την οικονομική ανάκαμψη της Ουκρανίας», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
«Μια συμφωνία με την Ουκρανία σε αυτόν τον τομέα θα καταστήσει τις ΗΠΑ λιγότερο εξαρτημένες από ξένους αντιπάλους για τα ορυκτά σπάνιων γαιών».
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο Ζελένσκι έδειξε επίσης στους δημοσιογράφους τη θέση των κοιτασμάτων ορυκτών της Ουκρανίας, ξεδιπλώνοντας έναν χάρτη σε ένα τραπέζι στο έντονα αμυνόμενο γραφείο του προέδρου στο Κίεβο.
Περίπου το ήμισυ αυτού φαινόταν να βρίσκεται στην πλευρά της Ρωσίας στις σημερινές γραμμές του μετώπου, αλλά μεγάλες ποσότητες ζωτικών πόρων βρέθηκαν στην κεντρική Ουκρανία.
«Αν μιλάμε για μια συμφωνία, τότε ας κάνουμε μια συμφωνία, είμαστε μόνο γι’ αυτό», δήλωσε ο Ζελένσκι πριν από δύο εβδομάδες, τονίζοντας την ανάγκη της Ουκρανίας για εγγυήσεις ασφαλείας από τους συμμάχους της ως μέρος οποιασδήποτε διευθέτησης.
Αλλά η Ουκρανία ισχυρίστηκε ότι η σύμβαση που προσέφερε ο Μπέσεντ ήταν αδίστακτη, επιδιώκοντας να εκμεταλλευτεί τους τεράστιους πόρους της χώρας με ελάχιστα ανταλλάγματα.
Σύμφωνα με το ιδιωτικό σχέδιο που είδε η Telegraph, το συμβόλαιο δεν κάλυπτε μόνο τους ορυκτούς πόρους, αλλά και την «οικονομική αξία που συνδέεται με… τους πόρους πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα λιμάνια, άλλες υποδομές (όπως συμφωνήθηκε)», αφήνοντας ασαφές τι άλλο θα μπορούσε να περιλαμβάνει.
«Η παρούσα συμφωνία διέπεται από το δίκαιο της Νέας Υόρκης, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι αρχές της σύγκρουσης νόμων», αναφέρεται, και συνεχίζει λέγοντας ότι “για όλες τις μελλοντικές άδειες, οι ΗΠΑ θα έχουν δικαίωμα πρώτης άρνησης για την αγορά εξαγώγιμων ορυκτών”.
Μια ανάλυση των όρων της σύμβασης από την Telegraph κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, εάν οι όροι του σχεδίου με ημερομηνία 7 Φεβρουαρίου 2025 γίνονταν αποδεκτοί από την Ουκρανία, οι απαιτήσεις του Τραμπ θα αντιστοιχούσαν σε υψηλότερο μερίδιο του ουκρανικού ΑΕΠ από τις αποζημιώσεις που επιβλήθηκαν στη Γερμανία μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
