Κάμαλα ή Τραμπ: Τι θα αλλάξει για την Ελλάδα, πώς τοποθετούνται για τα ελληνικά θέματα

Η εποχή που σήμαιναν χαρμόσυνα οι καμπάνες σε κάθε χωριό της Κύπρου για την εκλογή του Τζίμι Κάρτερ στη θέση του Προέδρου των ΗΠΑ με την προσδοκία ότι ο νέος πρόεδρος θα έλυνε το Κυπριακό έχουν περάσει ανεπιστρεπτί, με τις προσδοκίες βεβαίως να διαψεύδονται παταγωδώς. Σε κάθε προεδρική εκλογή των ΗΠΑ στην Αθήνα και στη Λευκωσία ανοίγει η συζήτηση για το ποιος πρόεδρος θα αντιμετωπίσει με πιο θετικό τρόπο τα εθνικά ζητήματά τους.

Η πραγματικότητα είναι ότι τα εθνικά θέματα βρίσκονται εκτός ατζέντας των υποψηφίων προέδρων και η επαφή εξαντλείται σε κάποιους Ελληνοαμερικανούς οι οποίοι βρίσκονται στο στενό περιβάλλον τους. Για τον λόγο αυτό τα τελευταία χρόνια η προσπάθεια της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι η συμπερίληψη της Ελλάδας στον γενικότερο γεωστρατηγικό σχεδιασμό των ΗΠΑ για την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, αλλά και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η υπογραφή της MDCA, η αναβάθμιση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, η παροχή στρατιωτικών διευκολύνσεων σε βάσεις στην ηπειρωτική Ελλάδα και η αναβαθμισμένη σημασία της Σούδας μεγάλωσαν το στρατιωτικό αποτύπωμα των ΗΠΑ στην Ελλάδα και συγχρόνως έφεραν ακόμη πιο κοντά τις δύο χώρες σε θεμέλια που δεν εξαρτώνται τόσο πλέον από προσωπικές επιλογές ή συμπάθειες. Και η Συμφωνία για την αγορά των F-35 βάζει την Ελλάδα στο κλειστό κλαμπ των χωρών που θα διαθέτουν το υπερσύγχρονο αεροσκάφος της 5ης Γενιάς.

Ομως το ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος στις ΗΠΑ και ειδικά σε μία περίοδο μεγάλων παγκόσμιων κρίσεων και ανταγωνισμών έχει άμεσο αντίκτυπο και στη χώρα μας. Είναι ίσως από τις λίγες φορές που δεν υπάρχει ισχυρή πρόσβαση του ελληνικού λόμπι στον στενό πυρήνα των επιτελείων των δύο υποψηφίων προέδρων και μόνο ορισμένες προσωπικές σχέσεις γνωστών Ελληνοαμερικανών με τους υποψηφίους προέδρους, που φυσικά δεν «μεταφράζονται» αυτομάτως σε σχέσεις που μπορούν να ασκήσουν επιρροή.

Κοντά στην Κάμαλα Χάρις βρίσκεται η Ελληνοαμερικανίδα Ελένη Κουναλάκη, κόρη του επιφανούς Ελληνα επιχειρηματία και μέλους του Δημοκρατικού Κόμματος Αντζελο Τσακόπουλος, η οποία έχει εκλεγεί αντικυβερνήτης στην Καλιφόρνια και έχει ισχυρό ρόλο στο Δημοκρατικό Κόμμα. Γνωρίζει την Κάμαλα Χάρις από τη θητεία της στην Καλιφόρνια, έχουν συνεργαστεί στενά και είναι από τα πρόσωπα που έχουν απευθείας πρόσβαση στην υποψήφια πρόεδρο. Πολύ κοντά στην Κάμαλα Χάρις είναι και ο ομογενής δισεκατομμυριούχος Τζορτζ Μάρκους, ο οποίος έφτασε στις ΗΠΑ το 1945 από την Εύβοια, και έχτισε έναν πραγματικό κολοσσό, τη Marcus & Millichap Company. Γνωρίστηκε με την υποψήφια πρόεδρο όταν η ίδια πολιτευόταν στην Καλιφόρνια.

Οι Ελληνες του Τραμπ

Κοντά στον Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος, ο οποίος ευλόγησε το συνέδριο των Ρεπουμπλικάνων, όπως και η Νικόλ Μαλλιωτάκη, η οποία είναι η μοναδική Ρεπουμπλικανή αιρετή αξιωματούχος στην περιοχή της Νέας Υόρκης.

Καθώς ακόμη δεν υπάρχει η οποιαδήποτε πληροφορία για το ποιον προορίζουν, η Κάμαλα Χάρις και ο Ντόναλντ Τραμπ, για υπουργό Εξωτερικών και Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας, είναι πρόωρο να γίνουν εκτιμήσεις για το εάν θα υπάρχει μία πιο ουσιαστική και θετική προσέγγιση στις υποθέσεις που αφορούν τη χώρα μας. Ομως αυτό που θα καθορίσει και την πολιτική τους εξαρτάται ευθέως από τις επιλογές των υποψηφίων προέδρων σε ό,τι αφορά τη σχέση με την Ευρώπη, τον ρόλο των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Η επιμονή του πρώην Αμερικανού προέδρου στην πολιτική «απομονωτισμού» πιθανότατα θα οδηγήσει σε αναταράξεις και σε κρίση τις σχέσεις με την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ και σε περιορισμό της δέσμευσης των ΗΠΑ για την ασφάλεια της Ευρώπης, κάτι που θα επηρεάσει όλο τον ευρωπαϊκό χώρο. Στη Μ. Ανατολή η συνέχιση της στήριξης του Ισραήλ θα φρενάρει την προσπάθεια τρίτων παικτών να αναδειχθούν σε περιφερειακές δυνάμεις απέναντι στο Τελ Αβίβ, ενώ εφόσον ο Τραμπ θελήσει να ολοκληρώσει το μεγάλο σχέδιο των Συμφωνιών Αβραάμ με την ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με τη Σ. Αραβία, θα ανοίξουν σημαντικές ευκαιρίες και για την Ελλάδα στην περιοχή, με την προοπτική βεβαίως τερματισμού του Πολέμου στη Γάζα.

Το μεγάλο πρόβλημα με τον Τραμπ είναι η απροβλεψιμότητα και σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι δύσκολο να χτιστούν σταθερές και με βαθύ χρονικό ορίζοντα σχέσεις. Το περιβάλλον Τραμπ δεν έχει ιδιαίτερη επαφή με το Κυπριακό, ένα θέμα στο οποίο τουλάχιστον ο απερχόμενος πρόεδρος Τζο Μπάιντεν γνώριζε καλά από την αρχή της πολιτικής καριέρας του. Ερώτημα είναι η σχέση μιας νέας θητείας Τραμπ με την Τουρκία. Η αλληλοσυμπάθεια με τον Ταγίπ Ερντογάν λόγω ιδιορρυθμίας χαρακτήρων δεν είναι σίγουρο ότι θα αποτυπωθεί και στις πολιτικές. Πιθανότατα λειτουργώντας το America First δεν θα αντιμετωπιστεί θετικά η πολιτική αποκλεισμών της Τουρκίας από την προμήθεια εξοπλιστικών προγραμμάτων που ενισχύουν τις αμερικανικές αμυντικές βιομηχανίες.

Ομως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι κυρώσεις στην Τουρκία και ο αποκλεισμός από τα F35 πέρασαν επί Τραμπ βάσει της νομοθεσίας CAATSA, ενώ κυρώσεις που έπληξαν την τουρκική οικονομία είχε επιβάλει ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος και για την υπόθεση της φυλάκισης του πάστορα Μπράνσον, μέχρι που ο Ερντογάν υπέκυψε και τον απελευθέρωσε. Αν και η κυβέρνηση Τραμπ είχε υποστηρίξει τους Κούρδους στη Συρία, η απόφασή του να αποσύρει τους Αμερικανούς από αποστολές στο εξωτερικό είχε θέσει σε κίνδυνο τους Κούρδους συμμάχους, οι οποίοι θα βρεθούν μεταξύ διασταυρούμενων πυρών από Τουρκία και Συρία. Για την Ελλάδα σημαντική στιγμή που είχε την προσωπική σφραγίδα του ΥΠΕΞ της κυβέρνησης Τραμπ, Μάικ Πομπέο, ήταν η επίσκεψή του στην Ελλάδα και η επιστολή που περιλάμβανε εγγυήσεις ασφαλείας για τη χώρα μας.

Τι θα αλλάξει η Κάμαλα

Οι Δημοκρατικοί έχουν μια πιο δομημένη αντίληψη της εξωτερικής πολιτικής και η Κάμαλα Χάρις θα συνεχίσει πιθανότατα την ίδια πολιτική, με αποκλίσεις σε ό,τι αφορά τη Γάζα, αλλά και στα θέματα δικαιωμάτων. Στήριξη της Ευρώπης στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία, όμως πολύ πιο χαλαρή στήριξη στο Ισραήλ και αυτό θα επηρεάσει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η ίδια η Κάμαλα Χάρις είναι αρκετά liberal για να αισθάνεται άνετα με την αυταρχικότητα και τον υπερσυντηρητισμό του καθεστώτος Ερντογάν, όμως παραδοσιακά το κατεστημένο των Δημοκρατικών στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι υπέρ των ισορροπημένων σχέσεων με την Τουρκία. Χωρίς να είναι γνωστό αν θα παραμείνει στο επιτελείο της o νυν σύμβουλός της για θέματα Εθνικής Ασφάλειας Φιλ Γκόρντον, που υπηρέτησε ως βοηθός ΥΠΕΞ για θέματα Ευρώπης (2009-2013) και οι εντυπώσεις που είχε αφήσει τότε σε Αθήνα και Λευκωσία δεν ήταν οι καλύτερες.