Η πείνα, μια από τις πιο βασικές και αρχέγονες απειλές για την ανθρώπινη επιβίωση, έχει χρησιμοποιηθεί συστηματικά ως όπλο πολέμου. Στη Μέση Ανατολή, μια περιοχή που μαστίζεται από δεκαετίες συγκρούσεων, η χρήση της πείνας ως μέσο επιβολής, εκδίκησης και πολέμου αναδεικνύεται με τρόπο δραματικό, επηρεάζοντας τόσο τους αμάχους στη Γάζα, όσο και τους ομήρους που κρατούνται από τη Χαμάς.
Δυτικοί ηγέτες καταδίκασαν τα βίντεο με τους αποστεωμένους Ισραηλινούς ομήρους που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τους απαγωγείς τους στη Γάζα, με τον Ερυθρό Σταυρό να ζητά πρόσβαση σε όλους όσοι παραμένουν αιχμάλωτοι. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ντέιβιντ Λάμι, δήλωσε ότι «οι εικόνες ομήρων που παρελαύνουν για λόγους προπαγάνδας είναι αηδιαστικές» και πρέπει να απελευθερωθούν «άνευ όρων».

Οι εκκλήσεις έρχονται μετά τη δημοσίευση ενός βίντεο του Ρομ Μπρασλάβσκι από την Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ, όπου ο όμηρος εμφανίζεται τρομακτικά αδύνατος να κλαίει ενώ λίγο μετά η Χαμάς δημοσίευσε πλάνα του αδυνατισμένου Εβιατάρ Ντέιβιντ.
Ισραηλινοί ηγέτες κατηγόρησαν τη Χαμάς ότι στερεί σκόπιμα την τροφή από τους ομήρους, η ένοπλη πτέρυγα της οργάνωσης ωστόσο αρνήθηκε ότι τους οδηγεί σκόπιμα στη λιμοκτονία, λέγοντας ότι οι όμηροι τρώνε ό,τι τρώνε οι μαχητές και ο λαός τους εν μέσω της συνεχιζόμενης κρίσης πείνας στη Γάζα.
Η πείνα ως μέθοδος βασανισμού και ψυχολογικής πίεσης
Από τις 7 Οκτωβρίου του 2023, η Χαμάς κρατάει δεκάδες Ισραηλινούς ομήρους. Πολλές μαρτυρίες απελευθερωμένων ομήρων και εκθέσεις διεθνών οργανισμών κάνουν λόγο για μια εφιαλτική πραγματικότητα. Οι όμηροι κρατούνται σε συνθήκες εξαθλίωσης, με ελάχιστο ή καθόλου φαγητό, νερό και ιατρική περίθαλψη. Πρόσφατες δηλώσεις συγγενών των ομήρων και πρώην κρατουμένων έχουν αναδείξει την πείνα ως μέθοδο βασανισμού και ψυχολογικής πίεσης, με στόχο την υποταγή και τον εξευτελισμό. Ο ΟΗΕ και άλλες ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες για την κατάσταση της υγείας των ομήρων, επισημαίνοντας τον κίνδυνο λιμοκτονίας.
Καθώς νέα βίντεο δείχνουν αδυνατισμένους Ισραηλινούς ομήρους στη Γάζα, οι οικογένειες απαιτούν άμεση δράση. Το υπουργικό συμβούλιο καθυστερεί τις πολεμικές αποφάσεις εν μέσω στασιμότητας στις συνομιλίες, εσωτερικών διαιρέσεων και προειδοποιήσεων ότι οι περαιτέρω μάχες θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τους αιχμαλώτους και να εκτροχιάσουν τις πιθανότητες για συμφωνία.
Οι οικογένειες των ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς ενέτειναν την κριτική τους, μετά τα νέα βίντεο που δείχνουν τους αγαπημένους τους αδυνατισμένους να υποφέρουν σε αιχμαλωσία, εντείνοντας την πίεση στην κυβέρνηση να αναλάβει δράση καθώς ο πόλεμος στη Γάζα εισέρχεται σε μια νέα τεταμένη φάση.
Παρά την αυξανόμενη δημόσια αγανάκτηση, ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δεν αναμένεται να συγκαλέσει το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο του Ισραήλ μέχρι αύριο Τρίτη (5/8), σχεδόν δύο εβδομάδες μετά το αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων για μια πιθανή συμφωνία. Η ευρύτερη κυβέρνηση επρόκειτο να συνεδριάσει τη Δευτέρα για να συζητήσει άσχετα θέματα, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας της οικογένειας Νετανιάχου.
Τι συμβαίνει στη Γάζα
Από την άλλη πλευρά, ο πληθυσμός της Γάζας βρίσκεται αντιμέτωπος με μια άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση. Η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών και του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος (WFP), έχει εκφράσει επανειλημμένα την ανησυχία της για την επικείμενη μαζική λιμοκτονία. Οι ελλείψεις σε τρόφιμα, νερό και φάρμακα είναι δραματικές. Ο αποκλεισμός της Γάζας, σε συνδυασμό με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, έχει δυσχεράνει την πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας στον πληθυσμό.
«Ο υποσιτισμός βρίσκεται σε ανησυχητική τροχιά στη Λωρίδα της Γάζας, που σημαδεύτηκε από απότομη άνοδο των θανάτων τον Ιούλιο», τόνισε ο ΠΟΥ σε ανακοίνωσή του. Από τους 74 θανάτους εξαιτίας υποσιτισμού που έχουν καταγραφεί από την αρχή της χρονιάς, 63 αναφέρθηκαν τον Ιούλιο, ανάμεσά τους 24 παιδιά κάτω των πέντε ετών, ένα παιδί άνω των 5 και 38 ενήλικες διευκρίνισε ο ΠΟΥ, μέρος του συστήματος του ΟΗΕ. «Στην πλειονότητά τους οι άνθρωποι αυτοί κηρύχτηκαν νεκροί με την άφιξή τους σε δομές περίθαλψης ή πέθαναν λίγο αργότερα, με τα πτώματά τους να παρουσιάζουν σαφείς ενδείξεις ακραίας απώλειας βάρους».

Στην πόλη της Γάζας σχεδόν το 20% των παιδιών κάτω των πέντε ετών αντιμετωπίζουν οξύ υποσιτισμού, σύμφωνα με τον οργανισμό, που επικαλέστηκε εταίρο του, την οργάνωση Global Nutrition Clusters. Πάνω από το 40% των εγκύων και των θηλαζουσών πάσχει από ακραίο υποσιτισμό, σύμφωνα με δεδομένα της οργάνωσης.
Ο ΟΗΕ αναφέρει ότι πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού της Γάζας αντιμετωπίζει ακραία επισιτιστική ανασφάλεια, ότι χιλιάδες παιδιά κινδυνεύουν και η κατάσταση επιδεινώνεται ραγδαία. Ορισμένα κράτη, όπως οι Γαλλία, η Ισπανία και η Ιορδανία, έχουν επιχειρήσει να ρίξουν βοήθεια από αέρος, ωστόσο αυτό θεωρείται μια προσωρινή και ανεπαρκής λύση, μία «σταγόνα στον ωκεανό» σύμφωνα με ανθρωπιστικές οργανώσεις.
«Δεν είναι μόνο ο λιμός που σκοτώνει ανθρώπους, αλλά και η απελπισμένη αναζήτηση τροφής. Οικογένειες είναι αναγκασμένες να διακινδυνεύουν τη ζωή τους για μια χούφτα τροφίμων, συχνά υπό επικίνδυνες και χαοτικές συνθήκες», πρόσθεσε ο ΠΟΥ.
Ο Λιμός ως όπλο ιστορικά
Η χρήση του λιμού ως πολεμική τακτική δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο. Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, οι στρατοί έχουν χρησιμοποιήσει την πείνα για να υποτάξουν τους εχθρούς τους. Στην Πολιορκία του Λένινγκραντ (1941-1944) οι Ναζί απέκλεισαν την πόλη, οδηγώντας σε μαζική λιμοκτονία και τον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Ο Μεγάλος Λιμός της Ουκρανίας ή Χολoντομόρ (1932-1933) υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες εθνικές καταστροφές στη σύγχρονη ιστορία της, που συνοδεύτηκε από το θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων. Το σοβιετικό καθεστώς, υπό τον Στάλιν, επέβαλε μια τεχνητή πείνα στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων.
Στη σύγχρονη εποχή, το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο (όπως οι Συμβάσεις της Γενεύης) απαγορεύει ρητά τη χρήση της πείνας ως πολεμικό όπλο.