Πολυτελή μεταχειρισμένα αυτοκίνητα από τη Γερμανία που «ξεπλένονται» στη Βουλγαρία και φτάνουν στην Ελλάδα σχεδόν αφορολόγητα. Ένα δίκτυο–καρουζέλ με εταιρείες βιτρίνες, ψευδή τιμολόγια και ένα θεσμοθετημένο καθεστώς που δημιουργήθηκε για να αποτρέπει τη διπλή φορολόγηση, αλλά χρησιμοποιείται από κάποιους για να εξαφανίζουν μαγικά τον ΦΠΑ δεκάδων χιλιάδων ευρώ.
Tο κόλπο που ανακάλυψε η ΑΑΔΕ με έρευνα στο πρώτο τελωνείο Θεσσαλονίκης αποκαλύπτει πώς το λεγόμενο «margin scheme» – το καθεστώς περιθωρίου κέρδους που προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία για εμπόρους μεταχειρισμένων αγαθών – μετατρέπεται σε μηχανή εξαφάνισης φόρων. Το συγκεκριμένο καθεστώς θεσπίστηκε για να αποφεύγεται η διπλή φορολόγηση όταν ένα προϊόν -όπως ένα αυτοκίνητο- έχει ήδη επιβαρυνθεί με ΦΠΑ κατά την αρχική του πώληση. Όταν όμως χρησιμοποιείται σε συναλλαγές μεταξύ εταιρειών και όχι μεταξύ εμπόρου και ιδιώτη, τότε μετατρέπεται σε εργαλείο φοροδιαφυγής.
Συγκεκριμένα, το κόλπο «παίζεται» σε τρία βασικά βήματα:
1. Ο Γερμανός πωλητής μεταφέρει το αυτοκίνητο ως ενδοκοινοτική παράδοση στη βουλγαρική εταιρεία. Ο Γερμανός δεν χρεώνει ΦΠΑ όταν πουλά σε εταιρεία άλλου κράτους-μέλους που διαθέτει έγκυρο VAT number (ενδοκοινοτική παράδοση, zero rate).
2. Η βουλγαρική «εταιρεία» λαμβάνει το αυτοκίνητο χωρίς ΦΠΑ και, εφόσον όλα είναι νόμιμα, η συναλλαγή λογίζεται ως ενδοκοινοτική απόκτηση στη Βουλγαρία. Για να «ξεπλύνει» τη συναλλαγή, η βουλγαρική εταιρεία εμφανίζει ότι τελικά το αγόρασε με ΦΠΑ, ο οποίος φυσικά είναι εικονικός, καθώς δεν καταβλήθηκε ποτέ.
3. Η βουλγαρική εταιρεία μεταπωλεί το αυτοκίνητο στην Ελλάδα με τιμολόγιο που δηλώνει ότι εφαρμόζεται το καθεστώς περιθωρίου κέρδους. Έτσι, ο ελληνικός έλεγχος βλέπει μόνο το «περιθώριο» και όχι την πραγματική αξία του οχήματος, με αποτέλεσμα ο εισαγωγικός ΦΠΑ να μην εισπράττεται όπως θα έπρεπε.
Για παράδειγμα, ένα μεταχειρισμένο πολυτελές αυτοκίνητο με καθαρή τιμή (χωρίς τον φόρο) 50.000 €. Ο Γερμανός πωλητής κάνει ενδοκοινοτική παράδοση (δηλαδή τιμολογεί χωρίς γερμανικό ΦΠΑ (zero rate) και το όχημα μεταφέρεται στη Βουλγαρία. Η βουλγαρική εταιρεία, για να δώσει «νομιμοφάνεια», εμφανίζει στα χαρτιά ποσά που μοιάζουν με τιμολόγιο 59.500 € (50.000 € + 19% φαινομενικός γερμανικός ΦΠΑ), αλλά στην πραγματικότητα αυτό το ποσό των 9.500 € δεν αποδίδεται ούτε εισπράττεται από τα γερμανικά ταμεία. Στη συνέχεια, για να περάσει στην ελληνική αγορά, η βουλγαρική εκδίδει τιμολόγιο margin που δηλώνει μικρό περιθώριο, π.χ. 2.000 €.
Στην Ελλάδα ο ΦΠΑ υπολογίζεται μόνο πάνω σε αυτό το περιθώριο: 2.000 × 24% = 480 €. Συνεπώς, το Δημόσιο δεν εισπράττει τα 12.000 € που θα όφειλε επί της ολικής αξίας, αλλά μόλις 480 €, με αποτέλεσμα η «χασούρα» να ανέρχεται σε 11.520 € για το κάθε όχημα σε αυτό το σενάριο. Το «19%» που φαίνεται στο χαρτί είναι πλασματικό στοιχείο νομιμοφάνειας — δεν πρόκειται για πραγματική φορολογική είσπραξη στη Γερμανία, αλλά για αριθμό που καλύπτει τα ίχνη.
Το καθεστώς περιθωρίου κέρδους είναι νόμιμο και προβλέπεται στο ευρωπαϊκό πλαίσιο (άρθρο 45 του Κώδικα ΦΠΑ/Οδηγία 2006/112/ΕΚ). Σκοπός του είναι να μην επιβάλλεται διπλός ΦΠΑ σε μεταχειρισμένα που πωλούνται από ιδιώτες σε εμπόρους. Όμως όταν το ίδιο καθεστώς εφαρμόζεται καταχρηστικά σε αλυσίδες εταιρικών συναλλαγών, τότε από εργαλείο προστασίας γίνεται εργαλείο εξαφάνισης φόρου.
Τα στοιχεία της ΑΑΔΕ είναι χαρακτηριστικά: 19 οχήματα συνολικής αξίας περίπου 885.000 € με απώλεια ΦΠΑ πάνω από 212.000 €. Πρόκειται για μοτίβο – όχι μεμονωμένο λάθος – που στηρίζεται σε ψευδή τιμολόγια, δήθεν αγορές από ιδιώτες, εικονικά εξαγωγικά δελτία και προσωρινές πινακίδες, τα οποία επαρκούν συχνά για να παραπλανήσουν έναν πρόχειρο έλεγχο στα τελωνεία.
Για να ξεσκεπάσουν τέτοια κυκλώματα οι ελεγκτές δεν αρκούνται στα χαρτιά. Η ΑΑΔΕ χρησιμοποιεί ψηφιακές διασταυρώσεις: έλεγχο των εγγραφών στο ευρωπαϊκό σύστημα VIES, έλεγχο των τελωνειακών μητρώων (εξαγωγές/εισαγωγές), διασταύρωση δεδομένων μητρώων οχημάτων (VIN και ιστορικοί τίτλοι), και ανάλυση τραπεζικών ροών. Όταν αυτά τα στοιχεία συνδεθούν, το αφήγημα «αγορά από ιδιώτη» καταρρέει και ανοίγει ο δρόμος για αναδρομικές απαιτήσεις, πρόστιμα και ποινικές ενέργειες.
Η υπόθεση που αποκάλυψε η ΑΑΔΕ εντάσσεται σε ένα ευρύτερο δίκτυο απάτης ΦΠΑ που απασχολεί πλέον και την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO).
Στο πλαίσιο της έρευνας με την κωδική ονομασία «Vortex», οι ευρωπαϊκές αρχές αποκάλυψαν οργανωμένο κύκλωμα «καρουζέλ» με πολυτελή αυτοκίνητα, το οποίο φέρεται να έχει προκαλέσει ζημιά άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ σε χώρες της Ε.Ε. Σύμφωνα με την EPPO, πάνω από 400 αστυνομικοί και φορολογικοί ελεγκτές συμμετείχαν σε ταυτόχρονες επιχειρήσεις σε Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ουγγαρία και Σλοβακία, όπου πραγματοποιήθηκαν δεκάδες έρευνες, συλλήψεις και κατασχέσεις πολυτελών οχημάτων, εγγράφων και τραπεζικών λογαριασμών.
Το δίκτυο χρησιμοποιούσε την ίδια λογική που αποκάλυψαν οι ελληνικές αρχές: εταιρείες-βιτρίνες δήθεν αγόραζαν αυτοκίνητα χωρίς ΦΠΑ από άλλη χώρα της Ε.Ε. (ως ενδοκοινοτικές παραδόσεις), στη συνέχεια τα μεταπωλούσαν εντός της Ένωσης χωρίς να αποδώσουν τον φόρο, και ξαναπουλούσαν τα ίδια οχήματα μέσω άλλων εταιρειών για να κλείνουν τον κύκλο. Σε πολλές περιπτώσεις τα ίδια αυτοκίνητα φαίνονταν να αλλάζουν ιδιοκτήτη τρεις και τέσσερις φορές μόνο στα χαρτιά, με σκοπό να χαθεί ο έλεγχος του ΦΠΑ.
Στο επίκεντρο της έρευνας «Vortex» βρέθηκαν πολυτελή οχήματα μεγάλης αξίας που μετακινούνταν επανειλημμένα μεταξύ των ίδιων εταιρειών, οι οποίες δημιουργούσαν εικονικές ενδοκοινοτικές παραδόσεις και εξαφάνιζαν τις υποχρεώσεις απόδοσης ΦΠΑ.
Οι αρχές εντόπισαν ότι οι συναλλαγές αυτές ακολουθούσαν επαναλαμβανόμενο μοτίβο, με κάθε εταιρεία του κυκλώματος να λειτουργεί ως ενδιάμεσος κρίκος – άλλοτε ως «εξαγωγέας», άλλοτε ως «αγοραστής» ή «μεταπωλητής» – χωρίς ποτέ να αποδίδει φόρο. Το EPPO υπογράμμισε ότι η υπόθεση αποδεικνύει πώς οι ενδοκοινοτικοί κανόνες ΦΠΑ μπορούν να μετατραπούν σε εργαλείο οργανωμένου εγκλήματος όταν συνδυάζονται με εταιρείες-φαντάσματα και εικονικές μεταφορές αγαθών.
Η «Vortex» θεωρείται σήμερα μία από τις πιο εκτεταμένες υποθέσεις καρουζέλ απάτης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με το συνολικό ύψος των διαφυγόντων φόρων να ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια ευρώ. Οι έρευνες συνεχίζονται σε πέντε χώρες, ενώ το EPPO έχει ήδη εκδώσει εντάλματα και εντολές δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων, επισημαίνοντας ότι τέτοιου τύπου απάτες κοστίζουν στα δημόσια ταμεία των κρατών-μελών δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο.
