Πριν γίνει πολιτικός, ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν μεγιστάνας των ακινήτων. Φυσικά, πίστευε ότι θα μπορούσε να λύσει τον πόλεμο στην Ουκρανία με μια συμφωνία τύπου real estate. Σε αντάλλαγμα για κατάπαυση του πυρός, ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα κρατούσε εδάφη που είχε ήδη καταλάβει.
Αλλά πριν γίνει πολιτικός, ο Πούτιν ήταν πράκτορας της KGB που θρηνούσε για την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Η δική του ιδέα για μια δίκαιη λύση ξεκινά με την πλήρη υποταγή της Ουκρανίας στη ρωσική αυτοκρατορική μητρόπολη.
Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Τραμπ κάποτε φρίκαρε από αυτή τη φιλοδοξία ή από τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν προς επίτευξή της. Όμως τώρα δηλώνει «πολύ δυσαρεστημένος» με τον Ρώσο πρόεδρο, επειδή κλιμάκωσε τις εχθροπραξίες αψηφώντας τις προσπάθειες του Λευκού Οίκου να σταματήσει τη μάχη. Δεν είναι οι φόνοι που αναστατώνουν τον Αμερικανό πρόεδρο, αλλά η αχαριστία. Ο Τραμπ πρόσφερε στον Πούτιν ένα τεράστιο κομμάτι της Ουκρανίας και το μόνο που ήθελε σε αντάλλαγμα ήταν αφορμή για να κομπάσει για τις ειρηνευτικές του ικανότητες. Η άρνηση των Ρώσων να διαπραγματευτούν με αυτούς τους όρους κάνει τον Λευκό Οίκο να φαίνεται ανίσχυρος, ένας καλός τρόπος να εξοργίσεις έναν ευερέθιστο ηγεμόνα.
Οι απειλές δασμών και οι πύραυλοι για την Ουκρανία
Η εκδήλωση αυτής της δυσφορίας είναι μια συμφωνία για παροχή ζωτικών αντιαεροπορικών συστημάτων στην Ουκρανία και μια απειλή για «σοβαρούς» δασμούς στη Μόσχα, αν δεν υπάρξει κατάπαυση πυρός μέσα σε 50 ημέρες.
Όπως τονίζει ο Guardian, αυτό είναι αρκετός χρόνος για να επιστρέψει ο Τραμπ στη συνήθειά του να καλοπιάνει το Κρεμλίνο. Επίσης, οι προθεσμίες του είναι διαβόητα ελαστικές. Θα ήταν πρόωρο να πανηγυρίσει κανείς τη διαπίστωση του Αμερικανού προέδρου ότι ο Πούτιν τον «δούλευε», ως δείγμα στρατηγικής διαύγειας, πόσο μάλλον ως επιβεβαίωση αλληλεγγύης προς την Ουκρανία. Ο πρόεδρος που αυτή την εβδομάδα μίλησε για το δικαίωμα του Κιέβου στην αυτοάμυνα είναι ο ίδιος που μόλις πριν από πέντε μήνες λοιδορούσε τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι ως υπεύθυνο της δυστυχίας του έθνους του και ως απατεώνα που ξεγέλασε τον Τζο Μπάιντεν για να του δώσει πολύτιμους πόρους των ΗΠΑ για έναν χαμένο στρατιωτικό σκοπό. Η εύνοια που αρνείται και μετά παρέχει μπορεί να αποσυρθεί πάλι. Αυτή είναι η μέθοδος Τραμπ.
Η μεταστροφή χάρη στα δισεκατομμύρια του ΝΑΤΟ
Η τρέχουσα στάση μπορεί να είναι προσωρινή. Δεν σημαίνει όμως ότι στερείται ουσίας. Η κρίσιμη αλλαγή είναι ότι ο Ζελένσκι και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί του έπεισαν τον Τραμπ πως εκείνοι πληρώνουν τον λογαριασμό του πολέμου και ότι η ανεξαρτησία της Ουκρανίας δεν είναι απάτη.
Το πρώτο βήμα αυτής της πειθούς ήταν η δημιουργία ενός κοινού επενδυτικού ταμείου για την εκμετάλλευση ορυκτών, πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ουκρανία μετά τον πόλεμο. Το υποτιθέμενο μερίδιο 50% της Ουάσιγκτον στα έσοδα παρουσιάστηκε ως «αποπληρωμή» για τη στρατιωτική βοήθεια.
Μετά ήρθε η δέσμευση των μελών του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τους ετήσιους αμυντικούς τους προϋπολογισμούς στο 5% του εθνικού εισοδήματος μέσα σε μία δεκαετία. Η ετήσια σύνοδος του ΝΑΤΟ τον περασμένο μήνα οργανώθηκε σχεδόν αποκλειστικά για να παρουσιαστεί αυτή η υπόσχεση ως προσωπικό φόρο τιμής στον Τραμπ. Δεν ήταν ένα αξιοπρεπές θέαμα. Ο Μαρκ Ρούτε, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, δεν προσέβαλε το αξίωμά του αποκαλώντας τον Αμερικανό πρόεδρο «μπαμπά». Αλλά το θέατρο φαίνεται να εντυπωσίασε το κοινό που στόχευε. Στη συνέντευξη Τύπου μετά τη σύνοδο, ο Τραμπ μίλησε για την ευρωπαϊκή αποφασιστικότητα με ασυνήθιστη θέρμη.
Αυτή η θέρμη φάνηκε ξανά αυτή την εβδομάδα σε μια ομιλία από τον Λευκό Οίκο, όπου ο Τραμπ, με τον Ρούτε στο πλευρό του, δήλωσε ότι «το να έχουμε μια ισχυρή Ευρώπη είναι κάτι πολύ καλό». Αναφέρθηκε ξανά στην «πολύ επιτυχημένη» σύνοδο του ΝΑΤΟ, στη δέσμευση για το 5% και σε μια νέα συμφωνία με την οποία οι αντιαεροπορικές άμυνες που χρειάζεται απεγνωσμένα η Ουκρανία, το μοναδικά αποτελεσματικό σύστημα Patriot, θα αγοραστούν για λογαριασμό του Κιέβου από τους ηπειρωτικούς του συμμάχους. Το νόημα του Τραμπ δεν ήταν ότι ο σκοπός είναι δίκαιος, αλλά ότι το τίμημα το πληρώνει κάποιος άλλος. (Η αλλαγή στάσης αντικατοπτρίζει την κρίση ότι η Ευρώπη είναι καλύτερος πελάτης από το Κρεμλίνο.) Τα δολάρια του ΝΑΤΟ νικούν τις ανοησίες του Πούτιν. Προς το παρόν.
Η στρατηγική του Πούτιν: Αριθμητική, όχι σχέδιο
Αυτό είναι μια ανακούφιση για την Ουκρανία, αλλά τίποτα περισσότερο. Τα συστήματα Patriot βοηθούν να προστατευτούν πόλεις που έχουν υποστεί σφοδρούς ρωσικούς βομβαρδισμούς, αλλά δεν θα αλλάξουν ιδιαίτερα την ισορροπία δυνάμεων στο ευρύτερο πεδίο μάχης. Το Κρεμλίνο συνεχίζει να αποσπά εδαφικά κέρδη με τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Οι ουκρανικές δυνάμεις συνεχίζουν να προβάλλουν ηρωική άμυνα και μερικές φορές καταφέρνουν εντυπωσιακές αντεπιθέσεις, αλλά η τόλμη δεν μπορεί να αντισταθεί επ’ άπειρον στο αμείλικτο βάρος πληθυσμού.
Το σχέδιο του Πούτιν είναι πιο πολύ αριθμητική παρά στρατηγική. Σκοπεύει να τροφοδοτεί συνεχώς την «κρεατομηχανή», όπως αποκαλούν οι Ρώσοι το μέτωπο, μέχρι να μη μείνουν αρκετοί Ουκρανοί με δύναμη ή όπλα να αντεπιτεθούν. Γι’ αυτό το οικονομικό μέτωπο, ειδικά οι κυρώσεις που πλήττουν τη δυνατότητα της Μόσχας να αντλεί έσοδα από εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, είναι τόσο κρίσιμο και γιατί η προθυμία του Τραμπ να ενισχύσει αυτή την προσπάθεια, αν είναι ειλικρινής, θα είχε πραγματικά σημασία.
Ένα Κρεμλίνο λιγότερο πανίσχυρο από όσο νομίζουμε
Ο Πούτιν εύλογα μπορεί να υποθέσει ότι πρόκειται για μπλόφα ή για παροδική ιδιοτροπία. Αλλά ίσως να έχει παρατραβήξει το σχοινί. Έχει λιγότερο έλεγχο στα πράγματα από όσο φαντάζονται οι μεγαλύτεροι θαυμαστές και οι πιο ανήσυχοι επικριτές του. Η προπαγάνδα του Κρεμλίνου καλλιεργεί τον μύθο του μεγάλου οραματιστή ηγέτη που στέκεται πάνω από την Ιστορία. Αυτή η εικόνα αντανακλάται μέσω ξένων φακών ως σκιά παντοδύναμου μαριονετίστα, που τραβάει τα νήματα για να γκρεμίσει τις δυτικές δημοκρατίες.
Η αλήθεια παραμένει σκοτεινή αλλά πιο πεζή. Ο Πούτιν είναι ο αρχηγός των αρχηγών σε μια γκάγκστερική κλεπτοκρατία, όπου οι υπηρεσίες ασφαλείας αποτελούν την υπέρτατη φατρία. Ο υπερεθνικισμός και η προσωπολατρία γύρω από τον πρόεδρο είναι ενσωματωμένα σε κάθε δημόσιο λόγο ως τεστ αφοσίωσης. Είναι δύσκολο, ωστόσο, να ξέρει κανείς την πραγματική αλήθεια, όταν οι ποινές για τα λάθος λόγια είναι βαριές. Η οικονομία είναι προσαρμοσμένη σε καθεστώς ολοκληρωτικού πολέμου από πάνω μέχρι κάτω, από τα εργοστάσια που παράγουν πυρομαχικά μέχρι τα μπόνους κατάταξης και τις αποζημιώσεις στις οικογένειες που στηρίζουν απομακρυσμένες περιοχές όπου ο στρατός είναι η μόνη δουλειά.
Ο Πούτιν έχει επανειλημμένα πει στους Ρώσους ότι δίνουν μια υπαρξιακή μάχη με τη Δύση, αντίστοιχη με την αντίσταση κατά των ναζί το 1941. Αν τώρα σταματήσει τον πόλεμο με αντάλλαγμα ένα ποσοστό της ανατολικής Ουκρανίας, δεν θα είναι η νίκη που έχει υποσχεθεί. Έχει κινητοποιήσει τον πατριωτικό ζήλο για να φιμώσει τις αμφιβολίες για τη σοφία του αγώνα και το έμμεσο αντάλλαγμα είναι η εθνική δόξα. Αν οι μάχες τελειώσουν με πιο άτοπους όρους, θα αντιμετωπίσει θυμωμένες μητέρες που οι γιοι τους πέθαναν μάταια. Θα πρέπει να βρει πολιτικές δουλειές για απογοητευμένους βετεράνους. Αυτά είναι προβλήματα που προτιμά να αναβάλλει.
Το Σχέδιο Α ήταν να κατακτήσει την Ουκρανία μέσα σε λίγες ημέρες. Ο Ρώσος πρόεδρος υποτίμησε σοβαρά τον αντίπαλό του τότε. Το Σχέδιο Β είναι ένα αργό μακελειό και υπομονή, ελπίζοντας ότι η άλλη πλευρά θα ξεμείνει από πυρομαχικά και θέληση. Το να κρατάει τον Τραμπ στο σκοτάδι ίσως αποδειχτεί άλλο ένα σοβαρό σφάλμα κρίσης. Η Ουκρανία και οι πιο αξιόπιστοι σύμμαχοί της πρέπει να ελπίζουν πως έτσι είναι και να αξιοποιήσουν το πλεονέκτημα όσο διαρκεί.
