Για πρώτη φορά, ο πρόεδρος των ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι ηγέτες ήταν σε κοινή γραμμή πλεύσης, με κάποιους δυτικούς ηγέτες να λένε χαρακτηριστικά πως «η μπάλα είναι στο γήπεδο της Ρωσίας» μετά την συμφωνία της Ουκρανίας με τις ΗΠΑ την Τρίτη (11.03.2025) για άμεση κατάπαυση του πυρός, διάρκειας 30 ημερών.
Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του ο Guardian, αντί να κάνει μια κίνηση, ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν την Πέμπτη «πήρε την μπάλα», έγραψε ένα νέο σύνολο όρων πάνω της και την… επέστρεψε – επιμένοντας ότι το παιχνίδι με την Ουκρανία δεν μπορούσε να προχωρήσει μέχρι η άλλη πλευρά να παίξει σύμφωνα με τους δικούς της κανόνες.
«Η ίδια η ιδέα είναι σωστή, και την υποστηρίζουμε σίγουρα», είπε ο Πούτιν, καθισμένος δίπλα στον μακροχρόνιο σύμμαχό του Αλεξάντερ Λουκασένκο σε συνέντευξη τύπου στο Κρεμλίνο. Ήταν το «αλλά» που ακολούθησε που έκανε όλη τη δουλειά.
«Υπάρχουν ερωτήματα που πρέπει να συζητήσουμε, και νομίζω ότι πρέπει να τα συζητήσουμε με τους Αμερικανούς συναδέλφους και εταίρους μας», πρόσθεσε, υπονοώντας ότι η Ουκρανία δεν πρέπει να επανεξοπλιστεί ούτε να κινητοποιηθεί και ότι η δυτική στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο πρέπει να σταματήσει κατά τη διάρκεια της κατάπαυσης του πυρός.
Εν τω μεταξύ, το μήνυμα ήταν σαφές, ότι η Ρωσία δεν είχε πρόθεση να σταματήσει τον δικό της επανεξοπλισμό. Η Ουκρανία φοβάται ότι ο Πούτιν ετοιμάζεται να κάνει ακριβώς αυτό που κατηγορεί το Κίεβο: Να εκμεταλλευτεί την κατάπαυση του πυρός για να επανεξοπλιστεί και να εντείνει την επίθεσή του αν οι συνομιλίες καταρρεύσουν, καθώς οι ρωσικές δυνάμεις πιέζουν το πλεονέκτημά τους στο έδαφος.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Τους τελευταίους μήνες, το γεωπολιτικό τοπίο έχει αλλάξει δραματικά προς όφελος του Ρώσου ηγέτη, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ διαμόρφωσε την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ προς όφελος της Μόσχας, ενώ ταυτόχρονα κράτησε αποστάσεις από τους Αμερικανούς συμμάχους.
Ωστόσο, η εισαγωγή μιας κοινής πρότασης για κατάπαυση του πυρός από τις ΗΠΑ και την Ουκρανία γύρισε το παιχνίδι στον Πούτιν, αναγκάζοντάς τον να πλοηγηθεί στην αυξανόμενη ένταση μεταξύ των φιλοδοξιών του για μια αποφασιστική νίκη στην Ουκρανία και των προσπαθειών του να διατηρήσει μια στενή σχέση με τον Τραμπ.
Αποφεύγοντας μια ανοιχτή απόρριψη της πρότασης του Τραμπ, ο Πούτιν φαινόταν να κερδίζει χρόνο – περπατώντας σε μια λεπτή γραμμή μεταξύ της εν λόγω αποφυγής και της επιβολής των δικών του αυστηρών όρων, παρατείνοντας ουσιαστικά τις διαπραγματεύσεις.
«Ο Πούτιν χρησιμοποίησε μία από τις αγαπημένες του φράσεις… Ένα σταθερό “Ναι μεν, αλλά…”», είπε ο Αντρέι Κολέσνικοφ, ο κύριος πολιτικός συντάκτης της εφημερίδας Kommersant της Ρωσίας και ένας από τους λίγους δημοσιογράφους με άμεση πρόσβαση στον πρόεδρο.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, είδε την αμφίσημη απάντηση του Πούτιν ως άλλο ένα κυνικό τέχνασμα, απορρίπτοντάς το ως «χειριστικό». «Ο Πούτιν φοβάται να πει ευθέως στον Πρόεδρο Τραμπ ότι θέλει να συνεχίσει αυτόν τον πόλεμο», είπε κατηγορώντας τον Ρώσο ηγέτη ότι «πλαισιώνει την ιδέα μιας κατάπαυσης του πυρός με τέτοιες προϋποθέσεις που τίποτα δεν θα λειτουργήσει καθόλου, ή για όσο το δυνατόν περισσότερο».
Οι δύο πλευρές
Οι δηλώσεις του Πούτιν και η αντίδραση του Ζελένσκι έχουν χαράξει μια σαφή διαχωριστική γραμμή μεταξύ των θέσεων των δύο πλευρών.
Η Ουκρανία οραματίζεται μια διττή προσέγγιση: Μια άμεση κατάπαυση του πυρός ακολουθούμενη από διαπραγματεύσεις για μια μακροπρόθεσμη διευθέτηση που υποστηρίζεται από δυτικές εγγυήσεις ασφαλείας.
Η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, επιμένει ότι και τα δύο ζητήματα πρέπει να διευθετηθούν στο πλαίσιο μιας ενιαίας, συνολικής συμφωνίας, η οποία εκτείνεται πολύ πέρα από μια απλή κατάπαυση του πυρός.
Η Washington Post ανέφερε την Παρασκευή, επικαλούμενη απόρρητες εκτιμήσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης μιας από τις αρχές αυτού του μήνα, ότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν είχε «απομακρυνθεί από τον μαξιμαλιστικό στόχο του να κυριαρχήσει στην Ουκρανία».
Ο Τραμπ, μιλώντας για μια συμφωνία ώστε να σταματήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, ξεκίνησε πιέζοντας τον Ζελένσκι, ο στρατός του οποίου βασίζεται στην αμερικανική υποστήριξη.
Όμως ο Τραμπ είχε «λίγες επιλογές για να αντιμετωπίσει είτε τη ρωσική απόρριψη είτε την παρατεταμένη προσποιητή συμμόρφωση», είπε ο Αλεξάντερ Μπάουνοφ, πολιτικός αναλυτής στο Κάρνεγκι για τη Διεθνή Ειρήνη.
Ενώ ο Τραμπ είχε δεσμευτεί να εντείνει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η πραγματικότητα ήταν ότι οι ΗΠΑ είχαν ελάχιστο περιθώριο για να κλιμακώσουν την πίεση, εκτός από την αύξηση της στρατιωτικής υποστήριξης, την οποία είχε δηλώσει ότι ήταν απρόθυμος να κάνει.
Αντίθετα, υποστήριξε ο Μπάουνοφ, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να επηρεαστεί η Ρωσία θα ήταν το «καρότο» και όχι το «μαστίγιο» – προσφέροντας την προοπτική ανακούφισης από τις κυρώσεις και επανένταξης στις δυτικές οικονομίες.
Από την αρχή, ο Τραμπ είχε χρησιμοποιήσει τις οικονομικές επενδύσεις και την επιστροφή στις κανονικές σχέσεις ως κίνητρα για τη Ρωσία, ή όπως το έθεσε η κυβέρνησή του, «τις απίστευτες ευκαιρίες που υπάρχουν για να συνεργαστεί με τους Ρώσους», τόσο γεωπολιτικά όσο και οικονομικά.
Υπήρχε όμως και μια πολύ πιο σκοτεινή πιθανότητα για την Ουκρανία. «Αντιμετωπίζοντας την πραγματικότητα ότι δεν έχει έναν ουσιαστικό μοχλό πίεσης έναντι του Πούτιν για μια γρήγορη συμφωνία, ο Τραμπ θα μπορούσε και πάλι να ευθυγραμμιστεί με τον Ρώσο ηγέτη, μετατρέποντας τις απαιτήσεις του Πούτιν σε κοινή ατζέντα», είπε ο Μπάουνοφ.
Τα πρώτα σημάδια θα είναι ανησυχητικά για το Κίεβο. Την Παρασκευή, ο Τραμπ επανέλαβε τους ισχυρισμούς του Πούτιν ότι χιλιάδες ουκρανικά στρατεύματα περικυκλώθηκαν από τον ρωσικό στρατό στην περιοχή του Κουρσκ, ισχυρισμός που διαψεύστηκε από ουκρανικές πηγές και ανεξάρτητους αναλυτές.
Ο Τραμπ έγραψε στην εφαρμογή του Truth Social ότι ζήτησε από τον Πούτιν να χαρίσει τη ζωή Ουκρανών στρατιωτών, μια χάρη που ο Πούτιν μπορεί να δώσει ευχαρίστως, δεδομένου ότι, σύμφωνα με αναφορές, κανένας ουκρανικός στρατός δεν φαίνεται να είναι πραγματικά παγιδευμένος.
Επιτρέποντας στον Πούτιν να παίξει τον ρόλο του φιλεύσπλαχνου ηγέτη, ο Τραμπ διολισθαίνει διακριτικά ένα ακόμη χαρτί στη διαρκώς αναπτυσσόμενη τράπουλα της Ρωσίας.
Διπλωματικός «πυρετός»
Ο διπλωματικός «πυρετός» γύρω από την εκεχειρία στην Ουκρανία συνεχώς αυξάνεται, με τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις να είναι εντονότερες από ποτέ. Το κρίσιμο ερώτημα που πλανάται είναι ποιο μήνυμα θα μεταφέρει ο Στιβ Γουίτκοφ, ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, για τον Βλαντιμίρ Πούτιν στον Ντόναλντ Τραμπ, καθώς και ποια θα είναι η στάση της Μόσχας αναφορικά με την ασφάλεια των Ουκρανών στρατιωτών.
Η ατμόσφαιρα στον Λευκό Οίκο είναι γεμάτη ένταση, καθώς προετοιμάζονται για το επερχόμενο τηλεφώνημα μεταξύ Τραμπ και Πούτιν, αν και προς το παρόν δεν είναι σαφές πότε ακριβώς θα γίνει. Η ακριβής ημερομηνία θα εξαρτηθεί από το περιεχόμενο του μηνύματος που θα μεταφέρει ο Γουίτκοφ, ο οποίος επιστρέφει στην Ουάσιγκτον μετά τις τελευταίες διαπραγματεύσεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το Reuters, στις μυστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ, για τις οποίες δεν έχουν διαρρεύσει σχεδόν καθόλου λεπτομέρειες, εξετάζονται και τα εδαφικά ζητήματα, με συγκεκριμένους χάρτες και γραμμές που καθορίζουν τις περιοχές που διχοτομούνται.
Ο Τραμπ, αναφερόμενος στη θέση των oυκρανικών στρατευμάτων, δήλωσε πως βρίσκονται σε εξαιρετικά δυσχερή κατάσταση, περικυκλωμένα και έτοιμα να υποστούν καταστροφή. Αυτή η δήλωση προετοίμασε το έδαφος για σημαντικές παραχωρήσεις από την πλευρά της Ουκρανίας, ενώ εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι ο πόλεμος μπορεί να πλησιάζει στο τέλος του, αναφέροντας πως υπήρξε κατανόηση μεταξύ των προέδρων Πούτιν και Τραμπ.
Ο Πούτιν, δήλωσε ότι η Μόσχα εγγυάται την ασφάλεια των Ουκρανών στρατιωτών στο Κουρσκ, εφόσον παραδοθούν. Πρόσθεσε ότι οι oυκρανικές αρχές πρέπει να δώσουν εντολή στους στρατιώτες τους να καταθέσουν τα όπλα τους. Παράλληλα, για τις συνομιλίες με τις ΗΠΑ, είπε ότι «κάτι αρχίζει να κινείται» και πως θα δουν τι θα προκύψει από αυτές.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, κατηγόρησε τον Πούτιν πως δεν είναι σοβαρός όταν μιλά για ειρήνη, καθώς το Κρεμλίνο εξέφρασε επιφυλάξεις για την προτεινόμενη από τις ΗΠΑ εκεχειρία στην Ουκρανία. Ο Στάρμερ δήλωσε ότι η Ρωσία προσπαθεί να κωλυσιεργήσει και να επιβάλει άσκοπους όρους για να εμποδίσει τη συμφωνία. Επισήμανε ότι αν η Ρωσία καταλήξει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η διεθνής κοινότητα πρέπει να επιβλέψει την εκεχειρία για να διασφαλίσει πως θα είναι σοβαρή και διαρκής.
Από την άλλη μεριά, πάλι, και ο Ζελένσκι, κατηγόρησε τη Ρωσία ότι προσπαθεί να περιπλέξει τις διαπραγματεύσεις, καθυστερώντας τις και βάζοντας όρους που δεν επιτρέπουν την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Δήλωσε ότι η Ρωσία είναι η μόνη χώρα που δεν επιθυμεί το τέλος του πολέμου και προσπαθεί να καταρρεύσει τη διπλωματία.
Κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης της «συμμαχίας των προθύμων» που θα γίνει σήμερα, οι ηγέτες της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Τουρκίας συζητούν τρόπους για την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία, ενώ εξετάζεται και η ανάπτυξη δυνάμεων σε περίπτωση συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός.
