Παρά τη βελτίωση, η Ελλάδα παραμένει εξαιρετικά ευάλωτη, με τις παθογένειες του παρελθόντος να ταλανίζουν οικονομία και κοινωνία, αναφέρει σε πρόσφατη έκθεσή της η Μοοdy’s Analytics, επισημαίνοντας πως η καλή μακροοικονομική εικόνα, σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, δεν θα πρέπει να ξεγελά ούτε να επισκιάζει μακροχρόνιες δομικές ευπάθειες, όπως η γραφειοκρατία…
Παράλληλα, σε εφιάλτη… θερινός νυκτός μετατρέπεται το success story του Τουρισμού, καθώς η μονοκαλλιέργειά του εγκυμονεί κινδύνους για την ανάπτυξη.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη Moody’s, η ελληνική οικονομία παρουσιάζει καλή απόδοση, με το πραγματικό ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 2,4% σε ετήσια βάση το γ’ τρίμηνο του 2024.
Αντίθετα, η ευρωζώνη σημείωσε ανάπτυξη μόλις 1%.
Οι κύριοι κινητήρες της ελληνικής ανάπτυξης το γ’ τρίμηνο 2024 ήταν η κατανάλωση και οι εξαγωγές.
Οι καθαρές εξαγωγές συνέχισαν να επιβαρύνουν την ανάπτυξη, καθώς η αύξηση των εισαγωγών ξεπέρασε σημαντικά την αύξηση των εξαγωγών, ειδικά στον τομέα των υπηρεσιών.
Καθοριστικής σημασίας είναι το γεγονός ότι το ποσοστό ανεργίας βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 15 ετών.
Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα εξακολουθεί να παρουσιάζει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην ευρωζώνη μετά την Ισπανία και αντιμετωπίζει αρκετούς κινδύνους, όπως η αύξηση των αμερικανικών δασμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η πολιτική αστάθεια στη Γερμανία και τη Γαλλία.
Yπερβολική εξάρτηση από τον Tουρισμό
Σύμφωνα με τη Moody’s, η Ελλάδα ξεχωρίζει ως ένας από τους κορυφαίους προορισμούς της Ευρώπης, με σχεδόν το 10% του εργατικού δυναμικού να απασχολείται σε υπηρεσίες σχετικές με τον Tουρισμό και περίπου το ένα τρίτο των εξαγωγών να προέρχεται από τον κλάδο.
Ωστόσο, παρά την ισχυρή απόδοση μετά την πανδημία, τα εθνικά στατιστικά στοιχεία για το δεύτερο εξάμηνο του 2024 δείχνουν σημάδια αδυναμίας.
Η μέση δαπάνη ανά ταξίδι από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο μειώθηκε κατά 4,3% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023.
Αυτό ενδέχεται να υποδηλώνει ότι οι τουρίστες έχουν εξαντλήσει τις αποταμιεύσεις που είχαν συσσωρεύσει κατά την περίοδο του COVID-19.
Πάντως, όπως επισημαίνει η Moody’s, παρά την πρόσφατη αποδυνάμωση, η ισχύς του Τουρισμού συνεχίζει να προσελκύει επενδυτές ακινήτων, με τις τιμές των κατοικιών να σημειώνουν εκρηκτική άνοδο.
Από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2024, οι οικοδομικές άδειες αυξήθηκαν κατά 17% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023.
Παρ’ όλα αυτά, τα τρέχοντα επίπεδα αδειών παραμένουν περίπου 55% χαμηλότερα από αυτά πριν από την Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Κρίση.
Τα δεδομένα δείχνουν ξεκάθαρα ότι η προσφορά δεν μπορεί να καλύψει τη ζήτηση.
Οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά 14,2% το 2023 και αναμένεται να έχουν αυξηθεί κατά 7,7% το 2024.
Αυτό έρχεται σε έντονη αντίθεση με την Ευρωζώνη, όπου οι τιμές μειώθηκαν κατά 1,2% το 2023 και αναμένεται να έχουν αυξηθεί μόλις 1,2% πέρυσι.
«Προβλέπουμε ότι η αύξηση των τιμών κατοικιών στην Ελλάδα θα επιβραδυνθεί κάτω από το 6% φέτος, αλλά θα συνεχίσει να ξεπερνά τον μέσο όρο της ευρωζώνης» σημειώνει η Moody’s.
Σημαντικά βήματα έχουν γίνει για την ενίσχυση των επενδύσεων στην Ελλάδα, κάτι που είναι κρίσιμο για τη διαφοροποίηση της οικονομίας και τη βιώσιμη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Ο λόγος σταθερών επενδύσεων προς ΑΕΠ ανέρχεται πλέον στο 16%, από το χαμηλό 10,1% του τρίτου τριμήνου του 2015.
Ωστόσο, παραμένει κάτω από την προ κρίσης του 2008 τιμή, περίπου στο 21%, και χαμηλότερος από αυτόν χωρών όπως η Ισπανία και η Ιταλία.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο λόγος επενδύσεων προς ΑΕΠ δυσκολεύεται να ανακάμψει είναι ότι οι ελληνικές συστημικές τράπεζες διατηρούν τα επιτόκια καταθέσεων στο κατώτατο όριο του μηδενός.
Αυτό σημαίνει ότι το κόστος ευκαιρίας για τη διακράτηση μετρητών είναι χαμηλό, γεγονός που καθιστά τις τραπεζικές αποταμιεύσεις μη ελκυστικές για τον μέσο νοικοκυριό.
Αυτό επιβραδύνει τη συσσώρευση κεφαλαίου και τη ροή νέων δανείων, αν και ο ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επιτοκίων καταθέσεων μετά τη συγχώνευση της Attica Bank με την Παγκρήτια Τράπεζα.
Περαιτέρω, όπως επισημαίνει η Moody’s, η Ελλάδα ανακτά την εμπιστοσύνη των χρηματοπιστωτικών αγορών.
Το 2019, τα αρνητικά επιτόκια στα βραχυπρόθεσμα ομόλογα επέτρεψαν την πρόωρη αποπληρωμή των δανείων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που είχαν ληφθεί κατά την περίοδο της Παγκόσμιας Χρηματοπιστωτικής Κρίσης, τα οποία είχαν πολύ υψηλότερα επιτόκια.
Παράλληλα, η κυβέρνηση φαίνεται πρόθυμη να προχωρήσει σε πρόωρη αποπληρωμή άλλων 5 δισ. ευρώ το 2025, κάτι που, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του αμερικανικού οίκου, θα μειώσει τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ κατά ακόμη 2 ποσοστιαίες μονάδες, στο 147%.
Η εστίαση στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας και την πολιτική σταθερότητα, σε συνδυασμό με την υψηλότερη ανάπτυξη του ΑΕΠ σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τις ισχυρές τουριστικές ροές, έχει επιτρέψει στην Ελλάδα να διατηρήσει αυτή την ορμή μετά την πανδημία COVID-19.
«Η διαφορά της απόδοσης του 10ετούς ελληνικού ομολόγου σε σχέση με το γερμανικό bund έχει παραμείνει σταθερή γύρω στις 100 μονάδες βάσης, και αναμένουμε ότι αυτή η βελτίωση θα διατηρηθεί.
Μια άλλη ιστορική αλλαγή είναι ότι η απόδοση του 10ετούς ιταλικού ομολόγου ήταν, κατά μέσο όρο, 38 μονάδες βάσης υψηλότερη από την ελληνική από τα μέσα του 2023» σημειώνει η Moody’s και συνεχίζει:
«Η πρόκληση για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής είναι να διασφαλίσουν ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα ωφελήσουν και τον γενικό πληθυσμό.
Η έρευνα για τις συνθήκες διαβίωσης της Eurostat το 2022 στην Ευρώπη, σχετικά με την ικανοποίηση από τη ζωή, ήταν ανησυχητική.
Οι Έλληνες απόφοιτοι πανεπιστημίων δήλωσαν ότι είναι πολύ δυσαρεστημένοι με την οικονομική τους κατάσταση (δεύτεροι χειρότεροι μετά τη Βουλγαρία).
Ωστόσο, από τότε, οι κατώτατοι μισθοί έχουν αυξηθεί σημαντικά και είναι πλέον συγκρίσιμοι με αυτούς της Πορτογαλίας και της Μάλτας.
Η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των εισοδημάτων από τον κατώτατο μισθό και των επιδομάτων ανεργίας έχει βελτιώσει τα κίνητρα για ενεργή αναζήτηση εργασίας.
Παρά τη σημειωθείσα πρόοδο, ο μέσος προσαρμοσμένος μισθός πλήρους απασχόλησης στην Ελλάδα το 2023 ήταν ο τρίτος χαμηλότερος στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι υψηλές τιμές στις κατοικίες και ο υπερτουρισμός δυσκολεύουν τους νέους και τις οικογένειες να νοικιάσουν ή να αγοράσουν ακίνητα.
Αυτό υποδηλώνει ότι είναι ανάγκη να υπάρξουν περαιτέρω μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης και των μισθών των εργαζομένων.
Αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να επικεντρωθούν στην καταπολέμηση της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής, την υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών μέσω της ψηφιοποίησης της οικονομίας, τη μείωση της γραφειοκρατίας για την ενίσχυση των επενδύσεων και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, καθώς και στη δημιουργία ενός συστήματος που να ταιριάζει τους εργαζόμενους με τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας ταχύτερα.
Τέτοιες μεταρρυθμίσεις είναι κρίσιμες για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των διεθνών αγορών και τη διασφάλιση της κοινωνικής ευημερίας και της πολιτικής σταθερότητας, αναφέρει η Moody’s.
Μια εποχή γεμάτη κινδύνους
Σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης, «Η ελληνική οικονομία είναι ευάλωτη στις διακυμάνσεις των παγκόσμιων αγορών.
Τα υψηλά επίπεδα γεωπολιτικής αναταραχής, λόγω Ουκρανίας, Μέσης Ανατολής, των τριβών μεταξύ Κίνας και Ταϊβάν, του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας και, πιο πρόσφατα, της πολιτικής αστάθειας στη Γερμανία και τη Γαλλία, δημιουργούν σημαντική αβεβαιότητα.
Μετά την επανεκλογή του Προέδρου Donald Trump, η Moody’s Analytics προβλέπει ότι ο αποτελεσματικός δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ στην ΕΕ θα αυξηθεί κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες.
Η ΕΕ πιθανότατα θα απαντήσει με αντίστοιχους δασμούς, εξαιρώντας όμως τις εισαγωγές ενέργειας.
Οι δασμοί αναμένεται να τεθούν σε ισχύ τον Ιούλιο του 2025 και να παραμείνουν μέχρι το τέλος του 2026.
«Εκτιμούμε ότι το ασθενέστερο παγκόσμιο μακροοικονομικό περιβάλλον που θα προκύψει θα επιβαρύνει την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, κυρίως το 2026.
Ως οικονομία που βασίζεται στην κατανάλωση και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το διεθνές εμπόριο, μια κλιμάκωση των παγκόσμιων εμπορικών εντάσεων θα μπορούσε εύκολα να εκτροχιάσει την οικονομική ανάπτυξη.
Έχουμε περικόψει τις προβλέψεις μας για την ανάπτυξη του ΑΕΠ στο 2,2% (από 2,3%) για το 2025 και στο 1,6% (από 2%) για το 2026.
Τα αντίποινα για τους αμερικανικούς δασμού από την ΕΕ θα μπορούσαν επίσης να αυξήσουν τις πιέσεις στον πληθωρισμό.
Σημειωτέον, η Eurostat αναφέρει ότι ο πληθωρισμός στην Ελλάδα βρίσκεται γύρω στο 3% από τον Ιούλιο, υψηλότερα από τον μέσο όρο της ευρωζώνης.
Ο πληθωρισμός στα τρόφιμα προβλέπεται να είναι μόλις 0,6% το τέταρτο τρίμηνο του 2024.
Ωστόσο, ο πληθωρισμός στις υπηρεσίες παραμένει υψηλός, πάνω από 5%, και αναμένεται να διατηρήσει τον συνολικό πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα, στο 2,8% το 2025, ασκώντας πρόσθετες πιέσεις στο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα» σημειώνει η Moody’s.
Ταμείο Ανάκαμψης
Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με προϋπολογισμό €36 δισεκατομμυρίων πρέπει να απορροφηθεί γρήγορα ώστε να ωφεληθούν τα νοικοκυριά.
Το σχέδιο εστιάζει στην πράσινη μετάβαση, την ψηφιοποίηση, την έρευνα, την καινοτομία και τις δεξιότητες απασχόλησης, ενθαρρύνοντας τις επενδύσεις.
Πρόσφατα εγκρίθηκαν νέα φωτοβολταϊκά πάρκα, ενώ η Volkswagen επένδυσε στη μετατροπή της Αστυπάλαιας σε ένα πλήρως πράσινο νησί μέσω της ηλεκτροκίνησης και της πράσινης ενέργειας.
Η κυβέρνηση εργάζεται επίσης πάνω σε έργα που είχαν καθυστερήσει για χρόνια, όπως το μετρό της Θεσσαλονίκης και η επένδυση στο Ελληνικό.
Παρ’ όλα αυτά, οι προκλήσεις παραμένουν, όπως δείχνει το κλείσιμο των γραφείων της CISCO στη Θεσσαλονίκη και η τετραετής καθυστέρηση της Microsoft στην έκδοση άδειας για το κέντρο δεδομένων της.
«Η εξάλειψη της γραφειοκρατίας, ιδιαίτερα για επενδυτές υψηλού προφίλ και πολυεθνικές εταιρείες, είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της δυναμικής στην προσέλκυση εταιρειών και επενδύσεων στην ελληνική οικονομία» καταλήγει η Moody’s.
Πηγή: bankingnews.gr
