Η χθεσινή μεγάλη νίκη του Στέλιου Αγγελούδη επί του Κωνσταντίνου Ζέρβα στον δήμο Θεσσαλονίκης ήταν συντριπτική και έχει τις εξηγήσεις της.
Ξεκινώντας από τον χαμένο της εκλογικής μάχης και απερχόμενο δήμαρχο, πρέπει να σημειωθεί ότι εδώ και πολύ καιρό είχε διαμορφωθεί ένα αντί-Ζέρβα μέτωπο στο κεντρικό δήμο. Ο Ζέρβας ως πρόσωπο συγκέντρωσε πολλές αντιπαλότητες. Άλλες λόγω των επιλογών του στη διοίκηση του δήμου, άλλες λόγω των πολιτικών επιλογών του. Έτσι δημιουργήθηκε αυτό που δεν ήθελε ο ίδιος ο απερχόμενος δήμαρχος να δημιουργηθεί: Μια δυναμική σε όσους είχαν ως κεντρικό στόχο να αλλάξει ο δήμαρχος. Για διαφορετικούς λόγους, οι οποίοι όμως συνενώθηκαν σε αυτό το διακύβευμα. Ο Ζέρβας έγινε ο απόλυτος «εχθρός» για τους αντιπάλους του. Όλους. Μπορεί να μην είχαν όλοι αφήγημα, μπορεί να μην είχαν όλοι πρόγραμμα διοίκησης, μπορεί όλοι να απέφυγαν να δώσουν απαντήσεις στο πώς θα διοικήσουν τον κεντρικό δήμο και τι θα κάνουν, όμως σχεδόν όλοι είχαν έναν στόχο: Να μην είναι δήμαρχος τη νέα πενταετία ο κ. Ζέρβας.
Τέσσερα χρόνια πίσω
Πάμε τέσσερα χρόνια πίσω για να δούμε και τις επιλογές του κ. Ζέρβα. Ως ανεξάρτητη υποψηφιότητα, που δεν πήρε τα χαρακτηριστικά «αντάρτη», παρότι ήδη είχε προσχωρήσει στη Νέα Δημοκρατία και είχε καταγράψει και μια υποψηφιότητα στο ψηφοδέλτιο των βουλευτικών εκλογών της ΝΔ στην Α’ Θεσσαλονίκης (η τελευταία συμβολική θέση), ο κ. Ζέρβας πήρε το ισχνό μεν ποσοστό του 15%, αλλά κατάφερε να μπει στον δεύτερο γύρο και να κυριαρχήσει έναντι του επίσημου «γαλάζιου» υποψήφιου, Νίκου Ταχιάου. Τότε, έγινε αυτό που έγινε σήμερα στον δήμο Αθηναίων. Ένας υποψήφιος απολιτίκ κυρίως, που κινείται μεταξύ κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς, με πρόσωπο στην πόλη, με ισχυρούς προσωπικούς δεσμούς με τον κόσμο, που τόλμησε να μπει απέναντι στο σύστημα του κυρίαρχου Γιάννη Μπουτάρη, έχοντας αποχωρήσει από την παράταξή του, που φρόντισε να ανεξαρτητοποιηθεί από το ΠΑΣΟΚ, το οποίο ήταν σε αποδρομή και να καβαλήσει το κύμα της συμπάθειας προς την κυρίαρχη πλέον Νέα Δημοκρατία και με πολύ συγκεκριμένο αφήγημα για τον δήμο και τα έργα που πρέπει να γίνουν στην πόλη, ήρθε για να φέρει το καινούργιο. Απέναντι σε μια υποψηφιότητα, που είχε ισχυρά κομματικά χαρακτηριστικά και σε έναν αντίπαλο, στο αφήγημα του οποίου κυριάρχησε η στήριξή του από τη Νέα Δημοκρατία. Κέρδισε ο κ. Ζέρβας, η νέα πρόταση, ο πολυσυλλεκτικός, ο πρωτίστως αυτοδιοικητικός.
Για να διοικήσει ο κ. Ζέρβας, ως δήμαρχος πλέον απλής αναλογικής, με μειοψηφική παρουσία στο δημοτικό συμβούλιο, χρειάστηκε να κάνει τους πρώτους επώδυνους συμβιβασμούς. Χρειάστηκε να τσαλακωθεί, χρειάστηκε να μπει στη διαδικασία των υποχωρήσεων και σε περιπτώσεις των εκπτώσεων, χρειάστηκε να κάνει συμφωνίες, που όμως έφθειραν το πολιτικό του κεφάλαιο στην πορεία.
Ο εναγκαλισμός με τη ΝΔ
Μια πορεία που χαρακτηρίστηκε επίσης από τον στενό εναγκαλισμό και την στενή σχέση του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ο ανεξάρτητος Ζέρβας του 2019 έγινε μέσα σε λίγα χρόνια το πουλέν του Μητσοτάκη στη Θεσσαλονίκη, ο άνθρωπος που στηρίζει όλες τις κυβερνητικές επιλογές και τον οποίο πλέον στηρίζει η Νέα Δημοκρατία με σθένος. Σαν δικό της παιδί. Σαν… Διότι, για πολλούς εντός της ΝΔ ο κ. Ζέρβας παρέμεινε ο αντίπαλος του 2019, ο παρείσακτος στο κόμμα, το πρώην δεξί χέρι του «απεχθή» αντιπάλου Γιάννη Μπουτάρη, ο κεντροαριστερός πρώην ΠΑΣΟΚος, που είδε φως και μπήκε στη ΝΔ, η επιλογή που επιβλήθηκε από το κόμμα κεντρικά και το σύστημα Μητσοτάκη. Ό,τι και να έκανε ο κ. Ζέρβας, υπάρχει μια διόλου ευκαταφρόνητη μερίδα του γαλάζιου τοπικού δυναμικού που δεν τον ήθελε και δεν τον θέλει. Διατεθειμένη αν όχι να τον αλλάξει, τουλάχιστον να μην τον ανεχθεί. Αυτός ο γαλάζιος κόσμος δεν μαζεύτηκε ούτε από κομματικούς μηχανισμούς, ούτε από το σύστημα Μητσοτάκη, ούτε από οποιονδήποτε άλλον σε όλη αυτή την τετραετία. Κι όχι μόνο δεν μαζεύτηκε, αλλά περίμενε υπομονετικά τον Οκτώβριο του 2023, για να πάρει τη ρεβάνς του 2019. Και την πήρε, παρά το γεγονός ότι ως δήμαρχος ο κ. Ζέρβας δεχόταν τη σφοδρή επίθεση από τις άλλων κομματικών αποχρώσεων δυνάμεις ως ο εκφραστής των πολιτικών της κυβέρνησης της ΝΔ. Από παντού χαμένος…
Αυτά τα πολιτικά χαρακτηριστικά «κούμπωσαν» πάνω στα αυτοδιοικητικά.
Στο έργο του κ. Ζέρβα ως δημάρχου Θεσσαλονίκης. Εκεί, ο κ. Ζέρβας επέλεξε να πάρει θέση σε αμφιλεγόμενες κυβερνητικές επιλογές. Και μάλιστα θέση σκληρή. Μπήκε μπροστά σε μια σειρά από επιλογές σε μείζονες υποδομές, στις οποίες υπήρχε διαφορετική στάση από την κυβέρνηση και τη ΝΔ σε σχέση με μέρος της τοπικής κοινωνίας. Επιλογές, στις οποίες προφανώς και έχει λόγο ένας δήμαρχος, μέχρις ενός σημείου όμως. Δεν μπορεί ο δήμαρχος να είναι το όχημα της κυβερνητικής πολιτικής, όταν οι τοπικοί βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος δεν θέλουν ή δεν μπορούν να στηρίξουν τις επιλογές αυτές. Ο Ζέρβας μπήκε μπροστά για το μετρό και τον σταθμό Βενιζέλου, ο Ζέρβας μπήκε μπροστά για το FlyOver, ο Ζέρβας μπήκε μπροστά σε ζητήματα που την κύρια αρμοδιότητα έχει η κυβέρνηση και τα υπουργεία… Έτσι, η αντιπάθεια μεγάλωνε στα αντίπαλα στρατόπεδα και στην διαφοροποιημένη τοπική κοινωνία, ενώ στο ζύγι δεν ισορροπούσε με αντίστοιχα κέρδη, με ανάλογη αποδοχή από την «γαλάζια» κοινότητα. Επειδή και στη «γαλάζια» κοινότητα της Θεσσαλονίκης πολλές κυβερνητικές επιλογές ήταν και είναι υπό αμφισβήτηση.
Ένα από τα σημαντικά πολιτικά λάθη του κ. Ζέρβα ήταν η επιλογή αυτή της απόλυτης ταύτισης με την κυβέρνηση και τον κ. Μητσοτάκη. Εκ των υστέρων το κρίνουμε βέβαια, για να είμαστε και τίμιοι. Διότι, ποιος δήμαρχος δεν θα επέλεγε να «κολλήσει» στον θριαμβευτή των εθνικών εκλογών, τρεις μήνες πριν τη δική του μάχη; Λάθος. Το οποίο λάθος συνοδεύτηκε από τον τελευταίο μήνα της προεκλογικής εκστρατείας, που πλέον είχε αποκτήσει νέα δεδομένα, συγκεκριμένους αντιπάλους στην κάλπη και άλλο αφήγημα από το πολιτικό. Έναν μήνα, κατά τον οποίο η καμπάνια του κ. Ζέρβα στηρίχθηκε σχεδόν αποκλειστικά στο γαλάζιο χρώμα της υποψηφιότητάς του.
Τι δεν έκανε
Ο κ. Ζέρβας κατέβαινε όμως για δήμαρχος κι αν ήταν κάτι στο οποίο έπρεπε να επενδύσει αυτό ήταν το έργο του. Το οποίο ο ίδιος υποστήριξε και προσπάθησε να προβάλει, αλλά το μίγμα της προβολής ήταν στο 90 – 10 (καθ’ υπερβολή μεν, αλλά κάπως έτσι). Έτσι φτάσαμε ο κ. Ζέρβας να παλεύει πολιτικά τις εκλογές, οι δε αντίπαλοί του να τον χτυπούν αυτοδιοικητικά. Και να καλλιεργούν τη συνείδηση στον ψηφοφόρο ότι ο Ζέρβας δεν έχει έργο στην τετραετή θητεία του. Εκ του αποτελέσματος το πέτυχαν. Και ήταν τόσο εύκολο… Διότι μια σειρά από εμβληματικά έργα και πρότζεκτ για τον δήμο μπορεί ο απερχόμενος δήμαρχος να τα προχώρησε και να τα έβαλε σε τροχιά υλοποίησης, πλην όμως -σχεδόν- κανένα δεν άρχισε να υλοποιείται. Ο κόσμος είδε μακέτες, μελέτες, σχέδια, όχι όμως εργοτάξια. Πλατεία Ελευθερίας, άξονας Αριστοτέλους, επέκταση παλιάς παραλίας, στάβλοι Παπάφη, πλατεία Διοικητηρίου, Μουσείο Ολοκαυτώματος και πάρκο μνήμης, ανάπλαση περιοχής Ιπποκράτειου και πάει λέγοντας. Ο μεν κ. Ζέρβας τα προχώρησε, αλλά εργοτάξια πουθενά. Δεν πρόλαβε; Υπήρξαν μη αναμενόμενες καθυστερήσεις; Έγιναν αστοχίες; Ήταν ένας προγραμματισμός με υπερτετραετή ορίζοντα; Όλα μαζί; Τι σημασία έχει για τον πολίτη;
Ο κ. Ζέρβας είχε να δείξει έργο, όμως ήταν ευάλωτος επίσης στην κριτική. Όχι μόνο στα μείζονα. Και στα πιο καθημερινά. Η καθαριότητα δεν πήγε όπως θα ήθελε, παρά το γεγονός ότι ήταν εκείνος που έβαλε τους υπόγειους κάδους και έβγαλε τα σάρωθρα ξανά στους δρόμους. Πόσες φορές τα ακούσαμε στην προεκλογική περίοδο; Το κυκλοφοριακό δεν βελτιώθηκε, παρά τον νέο ποδηλατόδρομο στη λεωφόρο Νίκης και άλλες παρεμβάσεις, παρά τις ασφαλτοστρώσεις και τις προσπάθειες της δημοτικής αστυνομίας. Τα πάρκα, οι νέοι χώροι στάθμευσης, έπρεπε να αντισταθμίσουν αμφιλεγόμενες επιλογές, όπως ο ποδηλατόδρομος στην Κωνσταντίνου Καραμανλή, όπως τα ξηλωμένα πασαλάκια, όπως η ακύρωση (ή αναβολή) της πεζοδρόμησης της Αγίας Σοφίας, όπως η ελεγχόμενη στάθμευση στο Ε’ δημοτικό διαμέρισμα… Αλλά όλα αυτά δεν μπήκαν στο επίκεντρο της προεκλογικής καμπάνιας του κ. Ζέρβα. Όπως δεν μπήκε και η αντιπαράθεση με το τι πρεσβεύουν οι αντίπαλοί του σε αυτά τα καθημερινά ζητήματα. Καθημερινά αλλά ουσιαστικά για την απόφαση ενός πολίτη που ψηφίζει για δήμαρχο.
Το τελειωτικό χτύπημα ήταν η στήριξη του κ. Στέργιου Καλόγηρου εν όψει δεύτερου γύρου. Καλώς ή κακώς ήταν μια αχρείαστη στήριξη, που έδειχνε ότι ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται. Ο κ. Καλόγηρος έχει μια αποδοχή συγκεκριμένου ποσοστού. Ακόμη και να σου το προσθέσει, πρέπει να ζυγίσεις τι θα σου αφαιρέσει…
Η επιτυχία του Στέλιου Αγγελούδη
Από την άλλη, ο νέος πλέον δήμαρχος, Στέλιος Αγγελούδης, έκανε μια εξαιρετικά έξυπνη καμπάνια. Γνώριμο πρόσωπο στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης, όχι όμως στους νεότερους, κατάφερε να αποκτήσει ευρεία αναγνωρισιμότητα, με μια «επιθετική» καμπάνια προβολής. Κατάφερε επίσης σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να αποκαταστήσει τη σχέση του με την πόλη και τους πολίτες και κυρίως κατάφερε να συσπειρώσει γύρω του στελέχη από διαφορετικές ιδεολογικές και κομματικές αφετηρίες, με ισχυρά όμως ερείσματα στην τοπική κοινωνία.
Ο κ. Αγγελούδης απέφυγε να τονίσει τις κομματικές του ρίζες. Απέφυγε να δώσει οποιοδήποτε πολιτικό χρώμα στην υποψηφιότητά του. Απέφυγε τους στενούς εναγκαλισμούς με ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ και ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής. Και κέρδισε τον πρώτο στόχο του: Να περάσει ως μια ανεξάρτητη, πολυσυλλεκτική υποψηφιότητα, αμιγώς αυτοδιοικητική, που ήρθε για να διώξει τον γαλάζιο δήμαρχο, καβαλώντας το κύμα των απογοητευμένων από τη διοίκηση Ζέρβα. Με λίγα λόγια έγινε ο Ζέρβας του 2019.
Προφίλ ανεξάρτητου
Με στελέχη που έχουν ισχυρή άποψη για τα θέματα της καθημερινότητας στην πόλη, που μπορούν να αρθρώσουν τεχνοκρατικό λόγο απέναντι στα πεπραγμένα ή τις θέσεις της απερχόμενης διοίκησης, ο κ. Αγγελούδης έστησε ένα προφίλ ανεξάρτητου, που ενδιαφέρεται αποκλειστικά για το μέλλον της πόλης, που έχει σχέδιο για τα μικρά και τα μεγάλα, χωρίς να χρειαστεί να μπει σε κουραστικές (για τους πολλούς) λεπτομέρειες.
Έτσι, ήταν η φρέσκη πρόταση απέναντι σε μια φθαρμένη και εκ προοιμίου ανομοιογενή διοίκηση. Έπαιξε διακριτικά το χαρτί της κεντροαριστεράς, μόνο και μόνο για να διαφοροποιηθεί από τον εκπρόσωπο της κεντροδεξιάς κ. Ζέρβα. Βάζοντας μέχρι και την τελευταία εβδομάδα πριν τις χτεσινές κάλπες γαλάζιο χρώμα στην παράταξή του, με τις στηρίξεις από παραδοσιακά Νεοδημοκρατικά στελέχη. Απέδειξε έτσι ότι η παράταξή του και ο ίδιος είναι ανοιχτός σε κόμματα και χρώματα, άρα είναι η πιο αυτοδιοικητική πρόταση σε σχέση με τον απερχόμενο δήμαρχο.
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης σφάχτηκαν στην ποδιά του κ. Αγγελούδη κι αυτό πέρασε στον κόσμο. Ο ίδιος δέχτηκε τις στηρίξεις, δίχως όμως να τις κάνει σημαία του, δίχως να απεμπολήσει τον κομματικά ανεξάρτητο χαρακτήρα του. Κι από όλα αυτά μόνο κέρδη είχε.
Τι κατάφερε ο κ. Αγγελούδης; Μα να συσπειρώσει όλο τον κόσμο που δεν ήταν για διαφορετικούς λόγους ευχαριστημένος από τη διοίκηση Ζέρβα. Είτε ήταν απέναντί του ιδεολογικά, είτε για τις επιλογές του, είτε για άλλους λόγους, όλοι αυτοί οι ψηφοφόροι ήταν αποφασισμένοι να ψηφίσουν οποιονδήποτε έμπαινε στον δεύτερο γύρο απέναντί του. Κι αυτός ήταν ο κ. Αγγελούδης. Ένας υποψήφιος με προφίλ ήπιο, συναινετικό, συνεργάσιμος, με ανοιχτά αυτιά, που πρόβαλλε με κάθε τρόπο την τελευταία χτεσινή μετεκλογική φράση του κ. Ζέρβα: «πάνω από όλα η Θεσσαλονίκη».
Ο κ. Αγγελούδης απέδειξε ότι μπορεί να ισορροπήσει τέλεια σε τεντωμένο σχοινί σε όλη την προεκλογική περίοδο. Δεν ταυτίστηκε με το σύστημα Μπουτάρη και άφησε τον Σπύρο Πέγκα να ταυτιστεί με αυτό, έχοντας πάντως μαζί του βασικά στελέχη της παλιάς Πρωτοβουλίας. Έτσι, άλλος ταυτίστηκε με το σύστημα Μπουτάρη, το οποίο μάλιστα αφού ο εκλεκτός του έμεινε εκτός δεύτερου γύρου, η επιλογή στις δεύτερες κάλπες ήταν μονόδρομος. Και προφανώς ένας μονόδρομος, που με χαρά διένυσαν οι ψηφοφόροι του κ. Πέγκα, όχι επειδή προτιμούσαν ή ήταν κοντά ιδεολογικά με τον κ. Αγγελούδη, αλλά επειδή ο σκοπός ήταν ένας: Να φύγει ο Ζέρβας. Κι αυτοί ψήφισαν στις χτεσινές κάλπες, δεν απείχαν, όπως κάποιοι γαλάζιοι που επαναλαμβάνω δεν ήθελαν και δεν θέλουν τον κ. Ζέρβα και δεν είχαν κανέναν λόγο και κανένα κίνητρο να ψηφίσουν σε μια μάχη μεταξύ δύο μη αρεστών.
Μακριά από χρίσματα
Ο κ. Αγγελούδης δεν ταυτίστηκε με το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής. Τα στελέχη του κόμματος ήταν αναφανδόν υπέρ του. Έκαναν αγώνα γι’ αυτόν. Αλλά ο ίδιος ο νέος δήμαρχος διάβασε πολύ καλά τον Θεσσαλονικιό ψηφοφόρο και αντιλήφθηκε εγκαίρως ότι για να προσεγγίσει την πλειοψηφία δεν πρέπει να αγκαλιαστεί ή να αρκεστεί στη μειοψηφία. Άλλωστε, η μειοψηφία είχε πολύ συγκεκριμένες επιλογές. Αφού υπερίσχυσε του κ. Πέγκα, μετά δεν χρειαζόταν καν να κουνήσει δάχτυλο για να τον ψηφίσουν οι υποστηρικτές του.
Άφησε τον κ. Πέγκα να ταυτιστεί με τον ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ. Και ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ με τα δικά του προβλήματα, μόνον φθορά κόμιζε σε όποιον παρουσιαζόταν με τη στήριξή του. Απών από τα αυτοδιοικητικά της Θεσσαλονίκης, με τα δικά του εσωκομματικά ζητήματα, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ως στήριξη δεν ήταν ευχή, ήταν κατάρα για όποιον την αποδεχόταν. Έτσι κι αλλιώς, οι επιλογές του κόμματος στην πρώτη Κυριακή των αυτοδιοικητικών εκλογών αποδείχτηκαν αποτυχημένες ή για να μην είμαι τόσο σκληρός, περιορισμένης αποδοχής. Ο κ. Αγγελούδης και το μπαρουτοκαπνισμένο επιτελείο του διάβασαν εγκαίρως και αυτό το μήνυμα και χάραξαν στρατηγική, την οποία ακολούθησαν με απόλυτη συνέπεια σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, μέχρι και την τελευταία εβδομάδα πριν τις δεύτερες κάλπες. Και δικαιώθηκαν.
Σήμερα πολλοί θα πανηγυρίζουν για τη νίκη του κ. Αγγελούδη. Εκείνοι που πραγματικά πρέπει να πανηγυρίσουν είναι ο ίδιος ο κ. Αγγελούδης και οι στενοί συνεργάτες του, που επέλεξαν την εκ του αποτελέσματος απολύτως επιτυχημένη τακτική προσέγγιση των εκλογών στον δήμο Θεσσαλονίκης και την αυτοδιοικητική χροιά της υποψηφιότητας, με συγκεκριμένη στόχευση και συγκεκριμένη ανάγνωση της στάσης της τοπικής κοινωνίας στην κάλπη. Είχαν αφήγημα, σταθερό και ισχυρό, όπως αποδείχτηκε. Ξεκινώντας μάλιστα αυτή την προεκλογική περίοδο από μονοψήφια ποσοστά δημοσκοπικά, στα οποία τα έχτισαν με υπομονή, που ήταν και το κλειδί της νίκης. Υπομονή και επιμονή στο αυτοδιοικητικό διακύβευμα, στο αφήγημά τους για την πόλη, αρνούμενοι τις κομματικές στηρίξεις. Και τώρα τους περιμένει δουλειά πενταετίας…
