Το νέο λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών – Μάθετε τις σημασίες των λέξεων «κάγκουρας, μπότοξ, τηλεμαϊντανός» – Και το μεγάλο ερώτημα: Αυγό ή αβγό;

Νοέ 03, 2014 Ελλάδα

Τρία εκατομμύρια λέξεις- ψηφίδες, 75.000 λήμματα και 103 γνωστικοί τομείς συνθέτουν τις 1.800 και πλέον σελίδες του «Χρηστικού Λεξικού της Νεοελληνικής Γλώσσας», το οποίο παραδίδει σε ερευνητές και κοινό η Ακαδημία Αθηνών.

Προϊόν δεκαετούς έρευνας, το «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας» καταγράφει νεολογισμούς της ελληνικής γλώσσας, σημειώνει τη διπλή ορθογραφία, όπου υφίσταται και χρησιμοποιεί παραδείγματα από διαλόγους της καθημερινότητας.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι για πρώτη φορά στο λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών συμπεριλαμβάνονται νεολογισμοί, όπως «ιός Έμπολα», «άμπερ αλέρτ», «τηλεμαϊντανός», «αεροκουρτίνα», «μπότοξ» και «γενόσημα», λήμματα που προέρχονται από τη μαγειρική και ζαχαροπλαστική, λέξεις με νέες σημασίες, αλλά και αργκό φράσεις, όπως «κάγκουρας», «ιντερνετάκιας», «μπαχαλάκιας» ή «μπουζουκλερί».

«Βασικοί στόχοι του λεξικού είναι η ανάδειξη του πλούτου και της εκφραστικής πληρότητας της σύγχρονης ελληνικής γλώσσας, χωρίς να παραγκωνίζεται η κληρονομιά της, καθώς και η παροχή όλων των απαραίτητων λεξικογραφικών υλικών για τους ερευνητές» εξήγησε κατά τη σημερινή παρουσίαση του λεξικού, ο επιστημονικός συντονιστής του, καθηγητής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Χριστόφορος Χαραλαμπάκης.

Το λεξικό βασίζεται σε μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων με 120.000 λήμματα, από τα οποία συμπεριλήφθηκαν στις σελίδες του τα 75.000.

Περιλαμβάνει δέκα καινοτομίες. Η κατάρτιση του λημματολογίου έχει γίνει από εκτενείς βάσεις δεδομένων, όπως ο Εθνικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας, αλλά και η μηχανή αναζήτησης Google.

Επίσης, έχουν καταγραφεί 5.000 νεολογισμοί που δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο λεξικό, καθιερώνεται η διπλή ορθογράφηση, που συναντάται σε περίπου 500 λέξεις (αβγό ή αυγό; εταιρεία ή εταιρία; συγγνώμη ή συγνώμη;) ενώ καταγράφονται και φράσεις που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν λάθος, αλλά χρησιμοποιούνται ευρέως, όπως «αποτίει φόρο τιμής» ή «αποτίνει φόρο τιμής», «οι ασκοί του Αιόλου» ή «ο ασκός του Αιόλου».

Ενοποιούνται οι σημασίες και γίνεται διάκριση της σημασίας από τη χρήση, όπως στην περίπτωση του ρήματος «κόβω», που σύμφωνα με ορισμένα λεξικά έχει 53 σημασίες, ενώ κατά το «Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας» οι σημασίες είναι δέκα και οι υπόλοιπες είναι χρήσεις.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ακριβής υφολογικός προσδιορισμός των λέξεων και των εκφράσεων μέσα από 30 κριτήρια. Για παράδειγμα η λέξη «γατόνι» κατηγοριοποιείται ως αργκό, η φράση «εκπάγλου καλλονή» ως αρχαιοπρεπής, ο όρος «κοινοτυπία» ως εσφαλμένος αντί του σωστού «κοινοτοπία» και η λέξη «μπουζουκλερί» ως χιουμοριστική.

«Η Ακαδημία, με το λεξικό, δεν αποβλέπει σε ρύθμιση της γλώσσας. Παρουσιάζει με συστηματικό τρόπο και επιστημονικά εξακριβωμένα την πραγματική μορφή της Νεοελληνικής, τον γλωσσικό πλούτο της και τις θαυμαστές εκφραστικές δυνατότητές της. Το πλήθος των νεολογισμών και των νέων σημασιών που περιέχονται δείχνει τη δημιουργική δύναμη των Ελλήνων στη γλώσσα και διαψεύδει όσους θρηνούν για τη φθορά της» υπογράμμισε ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας, Βασίλειος Πετράκος.

Παρά το μεγάλο κόστος δημιουργίας του (κόστισε περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ, από τα οποία τα 760.000 ευρώ διατέθηκαν από το υπουργείο Οικονομικών), το λεξικό θα διατίθεται στην τιμή των 48 ευρώ, ενώ από το βιβλιοπωλείο της Ακαδημίας θα πωλείται σε εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων και φοιτητές στην ειδική τιμή των 35 ευρώ. Τα έσοδα από τη διάθεσή του θα δοθούν για έρευνες νέων άνεργων επιστημόνων.

Την εκδήλωση παρουσίασης του λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών παρακολούθησαν μεταξύ άλλων ο υπουργός Πολιτισμού, Κώστας Τασούλας, αλλά και πλήθος ακαδημαϊκών.